Eerlijk tegenover jezelf of leugenachtig?

Polen, 1980. Ludwik en Janusz zijn jonge twintigers en vieren met z’n tweeën de vakantie van hun leven in het Poolse merengebied. Als ze terug in Warschau komen, voelen ze zich herboren. Het leven in de stad en het intreden van de herfst, de weinige mogelijkheden en vele beperkingen van het regime, vormen zowel uitdagingen als bedreigingen voor hen beiden.
Een jaar later schrijft Ludwik zijn levensverhaal. Beginnen doet hij in het woelige jaar 1968, toen hij als negenjarige in Wroclaw woonde. Met mama en oma luisterde hij naar Radio Vrij Europa, een verboden zender. Tegenover zichzelf zwoer hij dat hij nooit zou meeheulen met het leugenachtige regime. En Beniek, zijn eerste liefde, kwam dat jaar zijn leven binnen…

Wat kan Jedrowski mooi schrijven. Hij houdt er een prikkelende, vlotte stijl op na en gebruikt lekker lopende zinnen met mooie beeldspraak. Zowel het Poolse platteland, voorzien van houten kerkjes en boerderijen met ooievaarsnesten, als de steden Wroclaw en Warschau, roept hij erg herkenbaar voor de geest. Wie er was ziet ze allemaal voor zich, de gebouwen, parken en pleinen. Evenals de sfeer van 1980 in het Oostblok, waar de lucht doortrokken was van de geur van diesel en bruinkool. Met overtuiging schetst hij het leven in communistisch Polen. Niets was er mogelijk, maar een juiste relatie bracht alles in orde. Hemeltergend! Niettemin plantte Solidarnosc de eerste zaadjes, die uiteindelijk zouden leiden tot een beslissende omwenteling.
Aangrijpend is de liefdesgeschiedenis, omkaderd door een verhaal over het maken van keuzes. Ben je eerlijk tegenover jezelf of leugenachtig? Houd je vast aan waar je voor staat of geef je toe aan verleiding? In een andere liefdescontext en in een andere tijdsetting komen deze thema’s eveneens aan bod in Ilmar Tasca’s "Pobeda 1946", dat zich afspeelt in het communistische Estland.
Voor literair geïnteresseerden zoals iedereen op deze site, is het altijd prettig als een bepaald boek een belangrijke, zelfs beslissende rol speelt in het verhaal. Hier is deze rol weggelegd voor "Giovanni’s kamer" van James Baldwin. Boeken kunnen levens veranderen.