Het sterven van een man en een volk

In ‘Of de oleander de winter overleeft’ wordt het verhaal vertelt van Pitu, een man die moet sterven. Zijn verhaal is niet alleen van hem. Zijn verhaal is ook dat van zijn vader en moeder. En zijn verhaal is ook het verhaal van zijn volk; de Aroemenen.

‘Geen enkel verhaal heeft een begin of een einde. Er bestaat geen nu zonder een toen en er zal geen straks zijn dat slechts straks is.’ – blz 75

In prachtige zinnen vertelt Popa het verhaal van Pitu, de burgemeester van het stadje Crushuva; het enige dorp waar de taal van de Aroemenen nog officieel wordt erkend. Als Pitu te horen krijgt dat hij niet lang meer te leven heeft, probeert hij in eerste instantie vast te houden aan het heden. Als dat niet lukt, grijpt hij steeds meer terug naar het verleden. Naar zijn vader, die hij alleen door de verhalen van zijn moeder kent. Kloppen deze verhalen? En wat is er met hem gebeurd nadat hij weer vertrok? En via zijn vader is Pitu onlosmakelijk verbonden met zijn volk de Aroemenen. Zonder land, bevechten ze elkaar, o.a. over de schrijfwijze van hun taal. Een volk zo druk bezig met bepalen bij wie ze niet willen horen, dat ze vergeten te vechten voor datgene en diegene waar ze wel bij willen horen.

‘Wie wij dan wel niet zijn? Wij zijn. Wat wij weten, weten we van onze vaders, van onze grootvaders, van onze overgrootvaders. Wat wij zijn, is onze taal, die we vanaf de knieën van onze moeders hebben geleerd.’ - blz. 36

Popa neemt je mee op reis met zowel Pitu als zijn vader, dwars door de Balkan heen. Door zijn beeldende beschrijvingen, waan je je echt daar, met een rugzak of in een oude mercedes. Met alles te verliezen, of misschien juist wel niets. Met dromen die branden of juist zijn uitgedoofd.

‘Een klok kun je terugdraaien, maar verwacht niet dat je de tijd mee manipuleert.’ – blz 295

Wat bijzonder is aan ‘Of de oleander de winter overleeft’ zijn de levendige lessen; geschiedenis, maar ook aardrijkskunde. Hoe zijn de landen die ik op school moest leren tot hun huidige vorm gemaakt? De twee grote wereldoorlogen vanuit een heel ander perspectief bekeken. Niet vanuit de Duitsers of de geallieerden, maar vanuit een volk dat alles te winnen had, maar ook alles kon verliezen.

Hoewel Pitu niet lang meer te leven heeft en ook voor de Aroemenen in het algemeen de klok lijkt te tikken, heeft hij niet veel haast. Dat geldt ook voor Popa. Hoewel zijn zinnen prachtig zijn, zijn ze niet altijd eenvoudig te lezen en het trage tempo van het boek maakt het wel een lange zit. ‘Of de oleander de winter overleeft’ kan wellicht vergeleken worden met een reis. Niet één over de snelweg, maar via de binnendoor wegen door dorpen en over bergen. Neem de tijd om te genieten en het uitzicht zal fantastisch zijn.

Spanning: 2
Plot: 4
Leesplezier: 3
Schrijfstijl: 5
Originaliteit: 5
Psychologie: 5

Ik geef ‘of de oleander de winter overleeft’ van Stefan Popa 4 sterren.