Tijdreizen in een Dixi

Humor is altijd een uitdaging. Wat voor de een hilarisch is, brengt bij de ander nog geen glimlach teweeg. Toch ben ik ervan overtuigd dat de meeste mensen zich zullen vermaken met het absurdisme en de anarchistische humor van Rob van Essen in zijn nieuwste boek 'Ik kom hier nog op terug'. Voor mij een meesterwerk, vol met diepgaande, maar vooral komische, overdenkingen over bijvoorbeeld geloof, studie, journalistiek en esoterie.

De ontknoping en samenhang van het verhaal worden pas laat duidelijk, alhoewel Rob je in het begin nog had gewaarschuwd. Het deed me denken aan films zoals 'The Usual Suspects', waar de verschillende lijnen pas op het einde samenkomen.

Het verhaal draait om journalist Rob Hollander, die wordt uitgenodigd door zijn oud-studiegenoot Icks om naar Los Angeles te komen. Daar krijgt Rob de kans om fouten uit het verleden recht te zetten door terug te reizen in de tijd, met als focus een ontmoeting met mr. G.B.J. Hiltermann. Hij krijgt vijf pogingen om dit voorval te corrigeren. In de daaropvolgende reis speelt een ingrijpende gebeurtenis uit zijn jeugd een grote rol, en een hereniging met medestudenten werpt alles in een nieuw licht. Is het leven een enkele reis, of kun je af en toe een stapje terug doen om iets te herstellen?

'Vijf pogingen om G.B.J. Hiltermann naar huis te brengen', is zo'n beetje de ondertitel van dit boek. De werktitel was zelfs provocerend met 'F**ck Mr. G.B.J. Hiltermann'. Ik begrijp dat deze naam voor hele generaties niet veel zal betekenen, maar laat je dat niet tegenhouden om dit boek te lezen!
De meeste personen in het boek worden alleen met hun bijnaam genoemd, zoals Hongerstaker, de Paus, Kimono, Staartje, Fotograaf, Gertjan A en Gertjan B. Dat heeft een vervreemdend maar ook komisch effect. Een bijnaam deed met hardop lachen halverwege het boek.
Het ‘tijdreizen’ wordt in het verhaal met een korreltje zout genomen. Zo makkelijk kan het toch niet zijn? De hoofdpersoon, Rob, zegt daar op een gegeven moment over: "Dat wist ik zelfs, met mijn beperkte kennis van sciencefiction."

Het boek zit vol symboliek (beginnend bij de omslag) en verwijzingen die tijdens het lezen moeilijk te vinden of te doorgronden zijn. Na het lezen ben ik er opnieuw aan begonnen en toen pas zag ik hoe knap zaken zijn verweven.
Toch is het verre van een klucht of comedy. Rob van Essen weet op bewonderenswaardige wijze een filosofische boodschap in zijn boek te verwerken (en laat daar zelfs letterlijk een buslading filosofen voor opdraven), maar doet dat met zoveel luchtigheid en zelfspot dat het altijd verteerbaar blijft. Het is voor mij het leukste boek dat ik heb gelezen in 2023.

Enkele quotes (spoilers!):
“ ‘Gaan we hier inbreken?' vraag ik.
‘Inbreken, inbreken… Dat is zo’n stigmatiserend woord, edelachtbare. Ik zou eerder zeggen: we gaan naar binnen en pakken wat we nodig hebben.’ “

“ Als er ergens bij een prijsuitreiking een categorie bestond voor ‘groep mensen van wie je het minst zou verwachten dat ze serieus van plan zijn een bus van Duitse krakers te stelen’, zouden wij ongetwijfeld met de beker naar huis gaan. “

“ ‘Hoe kan iemand begin jaren zestig de mode voor de komende decennia voorspellen? Met een tijdmachine, blijkt nu.’
‘Precies,’ zei ze. ‘Het is altijd eenvoudiger dan je denkt.’ “

“ Nee, fuck mr. G.B.J, Hiltermann. Dit is niet zo’n soort verhaal, met ironische nostalgie en zo.”