Moderne epische fantasy - een mijlsteen voor het genre

De Drakentroon van Tad Williams was mijn introductie tot het genre van de epische fantasy. Ik las het vrijwel direct na verschijnen (in 1992) en moest telkens op het volgende deel van de reeks wachten. In totaal bestaat Heugenis, Smart en het Sterrenzwaard uit 3 delen, waarbij helaas het laatste deel voor de Nederlandse markt in tweeën gesplitst is (en je dus nog een keer kunt dokken). Ik heb de serie zeker twee keer herlezen, de wereld die erin wordt geschetst is rijk genoeg om niet te vervelen. Er zijn verschillende verhalen verschenen die in dezelfde wereld spelen. In 2017 komt er een nieuwe reeks die in deze wereld speelt.
De wereld heet Osten Ard, in Duitsland is de serie onder die naam bekend: Osten Ard Saga. Ook de fans spreken liever van Osten Ard, want dat is een stuk korter dan de echte titel van de reeks.

Wat mij het meest aansprak in het boek waren de vele kaarten. De kaarten zijn daar geplaatst waar ze nodig zijn, dus als de queeste naar een bepaald deel van het land gaat, komt er een detailkaart van dat deel van het land. Dat is later wel lastig terugzoeken. Elk boek heeft achterin een lijst met personages en enkele andere wereldbouwdetails. Bij mijn weten is er nog geen atlas van Osten Ard verschenen.

Ik schreef al dat dit mijn introductie tot de epische fantasy was. ik had dus geen kennis van andere verhalen in dat genre.
Sommige mensen menen dat Osten Ard een soort mislukte re-make van In de ban van de ring van J.R.R. Tolkien is, maar daar ben ik het niet mee eens. Tolkien heeft een totaal andere schrijfstijl en wil een mythologie schrijven, Williams daarentegen wil een episch avonturenverhaal vertellen. De personages van Williams zijn veel levendiger dan bij Tolkien en veel minder zwart/wit.
Ik kende ook Staartjagers Zang van Tad Williams niet. Dat boek (over een avontuurlijke kat) lijkt een soort vingeroefening te zijn geweest voor Osten Ard.
Andere elementen zijn ook vrij standaard voor het genre, zoals de queeste, de "elfen" in het woud, de "dwergen" onder de grond, en zo voorts. Daar mixt Williams heel veel bestaande mythen en legenden doorheen, maar dat valt niet op als je die (nog) niet kent.

De wereld die wordt geschetst is bont. Er zijn verschillende hoofdpersonen uit verschillende delen van de wereld, waardoor het bonte palet goed tot zijn recht komt. Er zijn verschillende landschappen, klimaten en dergelijke. De historie van Osten Ard gaat lang terug en dat proef je bijna overal, het is geen verhaal waarin "ineens" de wereld verandert, het is de ontknoping van een eeuwendurend proces dat de aanleiding van het verhaal vormt. Juist die rijke achtergrond en de vele verwijzingen naar de historie van onze eigen wereld (als je die kunt zien tenminste) maken het een complex verhaal. Een complexe wereld ook, die, zo blijkt ook uit het ontstaan van de nieuwe serie, niet alleen voor dit epische verhaal is geschapen.

Het verhaal rondom hoofdpersoon Simon is niet zo heel erg ingewikkeld. Het is wat dat betreft een typische queeste in epische fantasy. Het zijn de vele personages rond hem, zijn vijanden, zijn vrienden en alle anderen die kleur geven aan het verhaal en Simon laten schijnen als held binnen het geheel.
Bijzonder is het uiterlijk van Simon: het is een roodharige jongen die nu eens niet voldoet aan de clichés. Ík ken verschillende roodharige jongens die Simon daarom als hun persoonlijke held zien: eindelijk eens een held met wie je je kunt identificeren. Daar kwam bij dat Simon de eerste hoofdpersoon in een boek was waarbij ik het idee had dat hij dacht zoals ik, dat hij de beslissingen nam die ik in zijn situatie ook zou nemen. Ik ben het na Simon nooit meer tegengekomen (behalve uiteraard in mijn eigen teksten).
De andere hoofdpersonen zijn er teveel om op te noemen. Daarom alleen speciale aandacht voor Valada Geloë, die een intrigerende mate van geheimzinnigheid om zich heen heeft, zonder dat het irritant wordt en Jiriki als lid van een zeer vreemd volk die toch de moeite neemt om kennis te maken met Simon.

Het taalgebruik verdient bijzondere aandacht. Ik heb de verhalen van Williams allemaal in het Nederlands gelezen, dus kan ik niets zeggen over het oorspronkelijke Engels. De vertaling van Max Schuchart leest zeer prettig, zeer volwassen waardoor je niet het idee hebt de zoveelste dertien-in-een-dozijn Young Adult meuk te lezen, met allerlei woorden die minder bekend zijn en daarmee een bepaalde sprookjesachtige sfeer scheppen. Helaas wordt het vertalen niet meer zo serieus genomen door de uitgever: de Schaduwwereldboeken zijn werkelijk dramatisch vertaald.
Boeiend vond ik ook de fantasytalen.

Wat minder vond ik de "oplopende moeilijkheidsgraad" van de monsters, het wordt steeds gevaarlijker en de monsters worden steeds vreemder en enger en hoewel ik indertijd de term niet kende, gaat het hier om een eindbaas die als cliffhanger dient. Desondanks drukt dat de pret niet.

Met de nieuwe serie in zicht, wordt het tijd de hele oude serie te herlezen!