Clichés tegen een Sicilië van bordkarton

Ik had veel lovende kritieken over dit boek gelezen, over de couleur locale, over vloeiende zinnen, over een superspannend verhaal. Dus toen het in de Vakantiebieb stond, ben ik het gelijk gaan lezen - ruim op tijd voor mijn bezoek aan Sicilië later dit jaar. Mijn enthousiasme duurde niet lang: het is gruwelijk slecht geschreven. Haperende, korte zinnen waaruit te veel is geschrapt, veel anglicismen, taalgebruik dat niet bij de personages past, gebruik van woorden in de verkeerde betekenis. Toen ik op ongeveer een kwart was, stond het mij bijzonder tegen en wilde ik het boek wegleggen, maar ik had om dat moment niets anders om te lezen en uiteindelijk leest het wel vlot in de zin dat de eenvoudige zinnen met simpele woorden je nergens laten nadenken, en voor de plot kun je je verstand ook op nul zetten.

Ik heb vorig jaar gesolliciteerd als documentatieschrijver voor een internationaal bedrijf. Degene met wie ik het sollicitatiegesprek had, vertelde me dat ze als het om Nederlandse teksten ging (en in het bijzonder vertalingen), ze per se iemand wilde hebben die in Nederland woonde en dus ook de Nederlandse taal van dichtbij zag veranderen en groeien. Zij hadden de ervaring dat expats, Nederlanders in het buitenland, al snel hun taalgevoel voor het Nederlands kwijtraakten. Dat kan ik onderschrijven, al was ik maar enkele maanden een expat. Ik denk dat dat een euvel is dat de schrijfster parten heeft gespeelt bij dit boek, en het is jammer dat de redactie dat niet heeft weten te corrigeren.

Het boek wordt aangeprezen als een "Ik vertrek"-thriller., zoals eerder Château Provence. "Ik vertrek" associeer ik met het tv-programma, dat gewoonlijk hilarisch is door de vele pech die veel vertrekkers hebben. Die mensen willen hun droom waarmaken en die roze bril maakt hen blind voor praktische zaken als de taal leren, een goede financiële planning maken of de bureaucratie doorzien. Het zijn dan ook altijd dezelfde problemen waar die mensen tegenaan lopen, er is zelfs een "Ik-vertrek"-bingokaart.(er zijn er zelfs verschillende) Zie bijvoorbeeld https://pbs.twimg.com/media/Bs7wfdqIcAAXWLI.jpg Leg je Ciao Sicilia naast de bingo-kaart, dan zie je dat het niks met het tv-programma heeft te maken.

Het verhaal gaat over een vrouw die wat dingen achter zich wil laten. Het is wat ingewikkeld uit te leggen zonder spoilers, maar dat voornemen brengt haar naar Sicilië. De reis gaat bijna vanzelf, ze maakt al snel kennis met de familie Russo die haar alles geeft wat ze nodig heeft (vervoer, een huis, een baan, en een voorschot op het salaris, een minnaar). Het is niet duidelijk of het een vooropgezet plan was om naar Sicilië te reizen, maar het komt goed uit want op de een of andere manier spreekt de hoofdpersoon Anne-Sophia zo goed Italiaans dat niemand ook maar vermoedt dat ze geen Italiaanse is.

Hoofdpersoon Anne is een typische "sterke vrouw" van dit tijdperk. Ze heeft een verleden met een ongelukkige jeugd, met een alcoholische vader wiens handen los zaten, een moeder die daar weinig tegen kon beginnen, en een broer die veel te jong overleed. Na al dat drama komt ze in handen van een echtgenoot die eveneens na wat alcohol agressief wordt. Je kunt immers alleen een sterke vrouw zijn als je je uit een rotleven weet te ontworstelen, en emotionele diepgang in vrouwenthrillers wordt vooral door dit soort driestuiverdrama's aangezet. Opvallend is het dat de hoofdpersoon nauwelijks tot niet emotioneel reageert op belangrijke gebeurtenissen in het verhaal, zoals de vele doden die vallen. Omdat alleen huisvrouw is, is het ongeloofwaardig dat ze een lichaam ziet, de dood vaststelt en zonder verdere plichtplegingen verder gaat met waar ze mee bezig was. Bij het lezen is dat een struikelblok, omdat belangrijke gebeurtenissen zo niet de aandacht krijgen die nodig is. Ik dacht regelmatig "Oh? Is die dood?" en na terugbladeren (wat niet echt handig gaat in een e-boek) bleek dat dan inderdaad als een terzijde te zijn genoemd.
De hoofdpersoon laat zich leven. Er zijn maar weinig beslissingen die ze hoeft te nemen, want ze schikt zich naar wat anderen willen, en waar ze dat wel doet is het vooral impulsief. Ze staat nooit in dubio, haar beweegredenen leer je niet kennen. Ze denkt nooit na, bespiegelt niet, noch over het verleden, noch over de toekomst.

De andere personages zijn enorm plat, echte uitgesleten clichés. Met name alle Italiaanse types. Uiteraard krijgt de hoofdpersoon met de maffia te maken, maar de manier waarop is weinig subtiel - het is meer of er niets anders is dan de maffia, en de leden van de maffia leven niet in deze tijd, waarin de Italiaanse politie toch behoorlijk jacht maakt op "de familie". We hebben de Padrone, de Mamma en de Italiaanse macho als belangrijke nevenpersonages, stereotypen. En ook zeer ongeloofwaardig hoe de hoofdpersoon zo dicht kan naderen tot het hoofd van de onderwereld van Modica.

Het verhaal speelt zich hoofdzakelijk af in Modica, maar je leest vrijwel niets over Modica: hoe het eruit ziet, wat er te zien is, hoe het ruikt, de geluiden: niets. Je leest over "de villa" en enkele andere plaatsen, maar hoe die ten opzichte van elkaar liggen is nergens duidelijk. Een afstand die eerst ruim tien minuten op de scooter duurt, is even later ingekort tot een krappe 5 minuten. Weinig geonymen, zelfs geen verzonnen straatnamen of winkels. Kortom: Modica komt niet tot leven, de rest van Sicilië ook niet. Alleen in het begin wordt er iets geroepen over een "rokende berg", maar verder zou het verhaal zich gewoon in Wageningen hebben kunnen afspelen.

Ik heb ook het idee dat het verhaal niet klopt. Er is een belangrijk thema in het verhaal en dat is de dood van de moeder van de hoofdpersoon. Aan het einde wordt daarover meer duidelijk, maar als je dat leest, vraag je je af waarom de hoofdpersoon daar niet voortdurend mee worstelt, vooral in haar relatie met de Mamma. Ook haar plan om te verdwijnen is niet erg uitgewerkt, het is niet duidelijk welke stappen ze zelf heeft bedacht, en wat haar is overkomen. In beide gevallen heb ik het idee dat de schrijfster de details gaandeweg heeft verzonnen en heeft verzuimd de consequenties die het heeft te verwerken in de eerdere hoofdstukken van het verhaal.