Meer dan 5,3 miljoen beoordelingen en recensies Organiseer de boeken die je wilt lezen of gelezen hebt Het laatste boekennieuws Word gratis lid
×
Hebban recensie

Een apocalyptisch conflict tussen heden en verleden

Kamila Straatsburg 11 augustus 2017 Hebban Recensent

Een ding is zeker, de lezer heeft met De Russische muur een bijzonder boek in handen. Het is niet een eenvoudig boek en de lezer moet bereid zijn om zich in te spannen en een tal van hindernissen te nemen. Een van de hindernissen is een verklarende woordenlijst van 16 pagina’s. Vele, in het boek in originele staat gelaten uitdrukkingen en gezegdes, dwingen de aandachtige lezer tot veelvoudig raadplegen van deze lijst, waardoor het lezen steeds wordt onderbroken. Tweede hindernis wordt veroorzaakt door een intrede in een onbekend en complex territorium, dat voor de meeste lezers het gebied van Kaukasus, en specifiek de autonome republiek van de Russische Federatie Dagestan, is.

De republiek Dagestan is gelegen aan de Kaspische zee in de Kaukasus en wordt gevormd door het gebergte Kaukasus in het Zuiden en door de Kaspische Laagte in het Noorden. Dagestan herbergt ruim dertig volkeren die geen van allen meerderheid hebben. Het is een enorme mengelmoes van etnische, culturele en religieuze verschillen, met mentaliteiten die voor een Nederlandstalige lezer niet eenvoudig te doorgronden zijn. Het is dan ook aan te bevelen om voor het lezen van het boek eerst op z’n minst aandachtig het nawoord van de vertalers te lezen. Annelies de Hertogh en Els de Roon Hertoge hebben magistraal werk geleverd, de complexiteit wordt voor de lezer al na een paar pagina’s duidelijk.

Het verhaal van De Russische muur is ogenschijnlijk heel simpel: er ontstaat een gerucht dat de Russen een muur aan het bouwen zijn om de republiek Dagestan af te sluiten van Rusland. Het gerucht groeit snel uit tot apocalyptische proporties en sleurt de personages mee in een onrust, radeloosheid en chaos. Het boek heeft vele personages en vele, met elkaar vervlochten verhaallijnen. Een van de belangrijkste personen is Sjamil, een jonge man die zijn brood probeert te verdienen in de journalistiek, zijn (ex)vriendinnen Madina, Zoemroed en Asja en zijn vrienden Anvar en Arip.

Iedereen in het dorp reageert anders op het gerucht van de Russische muur. Sommigen zoeken hun heil in geloof, of het nou Russisch-orthodox christendom is, islamitisch soennisme of aansluiting bij een van de nationalistische bewegingen. Verschillen tussen de bewoners scherpen aan, conflicten, dus geweld, kunnen niet uitblijven. Dit is tevens het belangrijkste motief van de roman, wat zou er gebeuren met deze ongelooflijk gevarieerde bevolking wanneer Rusland daadwerkelijk zal besluiten om zich van Dagestan af te keren? Overigens wordt in het boek het bouwen of bestaan van de Russische muur nergens ontkend, nog bevestigd. Niemand gaat daadwerkelijk kijken of de muur bestaat en de enige keer dat Arip tijdens een busrit de muur passeert en die dus zou moeten zien, zijn de raampjes van de bus zodanig beslagen dat er niets te zien valt.

De tweede belangrijke en verborgen leidraad in de vertelling is het vermeende bestaan van een magisch dorp, gelegen bij de Berg der Vreugden. Sjamil en Arip vallen tijdens een wandeling in slaap aan de voet van een berg en dromen allebei onafhankelijk van elkaar over hun bezoek aan een traditioneel dorp. Het dorp is slechts bewoond door een raadselachtige man die symbool staat voor Charon, een mythologische begeleider (bekend in de Griekse mythologie) die in zijn bootje de overledenen tijdens hun overstek naar het hiernamaals begeleidt. Na het ontwaken herinneren Sjalim en Arip het dorp zich wel, na enige tijd verdwijnt het uit het geheugen van Arip om op het cruciale punt weer terug te komen.

De Russische muur staat vol met verrassende elementen: zo worden er hoofdstukken uit communistische propaganda de roman binnengesmokkeld, delen uit een verrassend manuscript van would-be schrijver Machmoed Tagirovitsj, maar ook gedichten en flarden uit oude dagboeken en stukken uit jihadistische propaganda krantjes. Inspirerende en interessante beschrijvingen van de vele bruiloften en huwelijken onderstrepen het exotische karakter van het boek en geven de lezer een inkijk in de wereld van rijke en onbekende tradities.

De Russische muur is geen boek dat de lezer zomaar doordringt. Maar nadat men zich de moeite heeft getroost om te leren, lezen en proberen te begrijpen, is de beloning groot: leesgenot van een onvergetelijk epos over verre culturen, exotische plaatsen, bedreigende religies, conflicten tussen heden en verleden, inheemse tradities en het vechten voor het voortbestaan van een rijke cultuur in een polariserende wereld.

Reageer op deze recensie

Meer recensies van Kamila Straatsburg