Klassieke vechtscheiding

Warren Adlers The War of the Roses is een roman die laat zien hoe dun de scheidslijn kan zijn tussen liefde en haat. Jonathan en Barbara Rose lijken aan de buitenkant het perfecte leven te leiden: een harmonieus gezin, een mooi huis en ieder een eigen vorm van succes. Maar zodra de liefde wegebt, kantelt alles. Het huwelijk dat ooit stevig stond, verandert in een slagveld waar zelfs het huis – ooit een symbool van geborgenheid – verwordt tot de inzet van een nietsontziende machtsstrijd.

Adler legt feilloos bloot hoe klein menselijk gedrag kan worden wanneer wrok, trots en frustratie de boventoon voeren. Dat maakt het verhaal tijdloos: vechtscheidingen, hoe modern ze ook lijken, blijken van alle tijden. De manier waarop Jonathan en Barbara elkaar te lijf gaan, zowel psychologisch als praktisch, is soms zo absurd dat je bijna moet lachen – ware het niet dat de onderliggende bitterheid zo schrijnend is.

Toch blijft de humor in het boek een lastige. Adlers stijl is donker, bij vlagen cynisch, met een soort ironie die niet altijd even soepel landt. Waar de filmversies – zowel de klassieker met Michael Douglas en Kathleen Turner als de recente update met Benedict Cumberbatch en Olivia Goldman – deze zwarte humor uitstekend weten te dragen, voelt ze op papier minder natuurlijk. Vooral als je, zoals ik, de filmbeelden automatisch voor je ziet tijdens het lezen; ze drukken hun stempel onvermijdelijk op de beleving.

Wat Adler wel voortreffelijk doet, is de spanningsopbouw. De escalatie is als een sneeuwbal die eerst aarzelend begint te rollen, maar al snel niet meer te stoppen is en een lawine veroorzaakt. Het welles-nietes, de kleine pesterijen die steeds grotesker worden, de wraakacties die elkaar opvolgen—het is pijnlijk en tegelijkertijd onweerstaanbaar om te volgen. Je kijkt ernaar met een mengeling van afschuw en leedvermaak, maar vooral met de stille gedachte: laat dit nooit jouw werkelijkheid worden.

Voor mij is het boek uiteindelijk een interessante aanvulling op de films, maar niet de sterkste versie van dit verhaal. De verfilmingen zetten de toon en het tempo net scherper neer, en hun zwarte humor komt beter tot zijn recht. Toch is het fascinerend om te lezen hoe Adler het ooit bedoeld heeft, al is het werk inmiddels ruim veertig jaar oud.