On the road met ... het Vloekhout

Johan de Boose publiceert al sinds 1991, waardoor hij een behoorlijk oeuvre heeft opgebouwd. Als Vlaamse schrijver, dichter, acteur en publicist heeft hij al een aantal prijzen in de wacht gesleept. Op mijn ‘gelezen-lijst’ zal je echter geen boek van hem vinden. Erger nog, ik had nog nooit van deze man gehoord tot ik de longlist van de Libris Literatuur Prijs onder ogen kreeg. De korte inhoud trok toen meteen mijn aandacht. Het hoofdpersonage van dit boek is namelijk het vloekhout zelf. Dat maakte mij meteen nieuwsgierig naar het verhaal dat het hout te vertellen had.

Het boek bestaat uit twaalf hoofdstukken die elk een deel van de menselijke geschiedenis behandelen. Na een proloog begint het verhaal vanuit het perspectief van een olijfboom die, rond het jaar nul, op de aarde stond en allerlei gebeurtenissen rond de persoon van ‘Jesoeja’ ofwel Jezus volgt. Hij vertelt ons meer over de ‘onbevlekte ontvangenis’ van Maryam en het leven van Jesoeja daarna. Uiteindelijk wordt hij gekapt en gebruikt als kruishout voor de man die hij al de hele tijd observeert. Daarmee transformeert hij naar vloekhout en krijg speciale krachten, al merkt niet iedereen deze meteen op. Zo wordt hij gebruikt als onderdeel van een decor voor hij eindelijk opgemerkt wordt door een monnik en kunstschilder om zijn metamorfose tot icoon door te maken. Godsboterhammetje besluit om een prachtige beeltenis van Maryam op het vloekhout te schilderen. Maar haar ogen zijn gesloten, “Ze doet enkel haar ogen open voor wie het ware geloof bezit.” Zijn reis gaat verder en hij maakt het eerste Vaticaanse Concilie mee, ontmoet de zoon van Stalin, wordt gerestaureerd door niemand minder dan Malevitsj en onderneemt een reis naar de ruimte. Vele metamorfoses ondergaat het hout, vele mensen ontmoet het en vele gebeurtenissen maakt het mee.

Het Vloekhout is vlot geschreven en je leest er heel makkelijk doorheen, maar dat doe je beter niet. Tussen de regels in het boek zit namelijk heel veel verscholen. Het is een opmerkelijk boek, met het Vloekhout zo als hoofdpersonage. Maar wat het vooral zo opmerkelijk maakt, is de hoeveelheid kennis en gebeurtenissen uit de menselijke geschiedenis die de schrijver in het verhaal heeft gestopt zonder er een lijvig werk van te maken. Jammer genoeg was dit voor mij ook het voornaamste minpunt van het boek. De lezer die niet zo’n grote achtergrondkennis heeft van alles wat in het verhaal ter sprake komt, heeft soms het gevoel dat hij heel veel mist wat nog tussen de regels verscholen is. Het is een van de eerste keren dat ik een boek dichtsloeg en er zoveel vragen lagen te wachten.

Heel wat betekenissen, connecties en diepgang is me pas duidelijk geworden toen het boek besproken werd met andere mensen in de leesclub. En dat kan ik het Vloekhout wel geven: het is een ideaal boek om discussie uit te lokken tussen mensen over een grote verscheidenheid aan onderwerpen. Als leesclubboek is dit zeker een aanrader.

Het Vloekhout zal me toch ook nog lang bijblijven. Niet alleen vanwege de vele vragen die het boek bij mij oproept, waardoor mijn gedachten maar naar de verschillende scènes blijven dwalen en telkens nieuwe lagen ontdekken. Ook omwille van de humor en de ironie die het Vloekhout kent en hem zo eigen maken. Die ironie en humor, soms wat kritische en hard, hadden minder effect gehad als het verhaal niet vanuit het perspectief van het Vloekhout was geschreven.

Drie sterren, omwille van het originele idee, de prachtige uitwerking en het mooie taalgebruik. Er bleven wat mij betreft echter nog teveel kansen liggen om hier een geweldig boek neer te zetten.