De geur van citroenbomen als hoop voor een beter leven

Een aantal dingen worden wel duidelijk na het lezen van dit boek: je vlucht niet omdat je niet van je land houdt, en niet omdat je met plezier de mensen van wie je houdt achterlaat. Je vlucht omdat je buiten de plaats waarvan je houdt, buiten het land waar je in thuishoort, in ieder geval nog letterlijk een leven hebt. Omdat je soms moet kiezen voor misschien doodgaan op zee, of zéker doodgaan in Homs.

In 'Zolang de citroenbomen bloeien' volgen we de jonge Salama, die - hoewel ze tweedejaars apothekersassistente is - in een ziekenhuis in Homs zich moet opstellen als arts om op die manier de constante stroom aan slachtoffers van de oorlog tussen de Syrische regeringstroepen en het Vrije Syrische Leger het hoofd te bieden. Die oorlog heeft haar zelf ook fysiek geraakt: bij een bombardement verliest ze haar moeder en raakt ze zelf zwaargewond. Sinds die tijd wordt ze ook bezocht door een hallucinatie, Khawf, die haar voorhoudt dat ze het haar familie verplicht is te vluchten met haar hoogzwangere schoonzus Layla, zwanger van haar broer, die is gevangengezet, maar hopelijk gedood is door de regeringstroepen. Sterven als een martelaar is namelijk minder erg dan de martelpraktijken van de regeringstroepen ondergaan.

Salama ontmoet vervolgens in het ziekenhuis Kenan, als die zijn bijna stervende zusje binnenbrengt. Hij blijkt ooit haar mogelijke huwelijkskandidaat te zijn. Salama wordt verliefd op hem en fantaseert over een misschienleven dat ze nooit zal krijgen: hij is vastbesloten in Syrië te blijven, om zo de wereld verslag te doen van wat er gebeurt.

In al die verwikkelingen geldt het recht van de sterkste: Salama wordt gedwongen voor een goede vluchtplaats haar morele standpunten te verloochenen en veel van de mensen om haar heen blijken niet wie ze zijn. Kenan is echter wel standvastig, en als ze hem weet te overtuigen tóch te vluchten, lijkt een beter leven hen toe te lachen. Maar hoe kom je in Syracuse? En hoe veilig is zo'n overtocht?

Zoulfa Katouh weet op een indringende, waarheidsgetrouwe manier het leven van een Syrisch meisje in Homs te beschrijven, zonder daarbij doekjes te winden om het rauwe leven in een stad in oorlogstijd. Zelfs helden zijn niet alleen heldhaftig en tonen ook hun zwakheden. Het resultaat is een fantastisch boek, dat je niet los kan laten. Lezen dus. Zo snel mogelijk.