Open, ongekunsteld en pijnlijk raak

Wie de eerdere boeken van Myrthe van der Meer heeft gelezen, weet dat ze als geen ander de binnenwereld van mensen met een psychische kwetsbaarheid weet te vangen. In Paaz en Up schreef ze vanuit een alter ego over depressie en psychiatrische opnames. In De wetten van Alex slaat ze een andere toon aan, maar blijft haar stijl overeind: open, ongekunsteld en pijnlijk raak.

In deze roman draait alles om Alex. Ze leeft volgens haar eigen wettenboek: een mentale handleiding vol regels en gedragscodes om zich staande te houden in een wereld die voor haar vooral onbegrijpelijk is. Ze vindt het prima zo. Tot er ineens drie nieuwe variabelen haar zorgvuldig opgebouwde systeem binnendringen: twee mensen en een hond. En vooral dat laatste is ingewikkeld, want Alex is geen hondenmens. Huisdieren passen doorgaans niet in haar handboek. Maar deze specifieke hulphond blijkt tegen wil en dank juist de sneeuwbal die alles aan het rollen brengt.

Myrthe van der Meer is zelf autistisch en dat merk je. Niet aan haar schrijfstijl, die vloeiend en toegankelijk is, maar aan de zorgvuldigheid waarmee ze de binnenwereld van Alex schetst. Geen karikatuur, geen stereotype eigenschappen, maar een vrouw die haar hele leven wijdt aan het zich aanpassen aan een veeleisende, neurotypische maatschappij. Zonder dat ze dat zelf eigenlijk goed doorhad.

Ze zet met Alex een vrouw neer die niet in het gebruikelijke malletje past. En dat is verfrissend. Het is bovendien opvallend hoe zeldzaam het nog altijd is om een vrouwelijk personage met autisme in een roman tegen te komen. In De wetten van Alex wordt dit op subtiele, maar rake wijze voelbaar gemaakt. Zonder zware analyses, maar juist door de interacties en gedachten te laten spreken. Van der Meer brengt het subtiel, met droge humor en scherpe observaties. Tegelijkertijd weet ze de lezer mee te nemen in de worsteling van Alex zonder dat het zwaar wordt. Het verhaal blijft luchtig, er is zelfs ruimte voor een voorzichtige romance. Eentje die uit onverwachte hoek komt, en bovendien op natuurlijke wijze ruimte biedt aan diversiteit. Aan het ontdekken van jezelf en je ware verlangens.

De relatie met de hond is misschien wel het meest ontroerende onderdeel van het boek. Wat begint als ongemak en onbegrip, groeit uit tot een van de mooiste relaties in het boek. Alsof niet Alex, maar juist de hond een hulpmens nodig heeft. Die omgedraaide rol is aandoenlijk en humoristisch tegelijk, zonder sentimenteel te worden.

Van der Meer laat opnieuw zien dat grootsheid in de nuance zit. De wetten van Alex is geen boek van grootse plotwendingen of hysterische conflicten. Het is een verhaal dat zich stilletjes onder je huid nestelt en daar blijft zitten. Het is een prachtig voorbeeld van hoe een ogenschijnlijk eenvoudig verhaal diepe indruk kan maken. Een liefdevolle roman over anders-zijn, gezien worden en jezelf mogen zijn.