Lezersrecensie
Tom Wolfe - The Electric Kool-Aid Acid Test
Leesjaar 5-11-2021
Tom Wolfe – The Electric Kool-Aid Acid Test
Farrar, Straus and Giroux (New York) 2008
Ken Kesey had faam verworven met One Flew over the Cuckoo’s Nest, zijn tweede boek Sometimes a Great Notion was net uit toen hij met zijn bende Merry Pranksters een kleurig beschilderde schoolbus naar Furthur nam. Een tocht van de Amerikaanse westkust naar New York. Aan het stuur zat Neal Cassady, vooral bekend in de gedaante van Dean Moriarty uit On the Road van Jack Kerouac. Hij liet zijn snelheidslimiet bepalen door een oneindige hoeveelheid speed, waar de rest van het gezelschap zich tegoed deed aan LSD.
Tom Wolfe doet in The Electric Kool-Aid Acid Test verslag van deze trip. Hij zit verscholen in de lange regenjas van new journalism op de achterbank, registreert de strapatsen van deze losgeslagen groep grappenmakers, zonder er zelf deel aan te nemen en tekent er zijn literaire reisverslag op.
Kesey had als vrijwilliger deelgenomen aan experimenten met hallucinogene middelen als LSD en mescaline, die door de Amerikaanse overheid, altijd op zoek naar het ultieme waarheidsserum of nieuwe manieren om de jeugd in toom te houden, werden uitgevoerd. De deuren die hiermee in zijn geest werden opengezet wilde hij nooit weer sluiten. Het groepje medestanders dat zich om hem heen verzamelde ook niet. LSD was op dat moment niet verboden, marihuana wel. Daar hadden de wetshandhavers hem steeds dichter voor in het vizier.
Als trippende verlosser verkondigt Kesey het hallucinatoire evangelie. Er worden Acid Tests georganiseerd, waarbij de aanwezigen, aangevuurd door de apostelen uit de bus, met LSD vermengd sinaasappelsap of Kool-Aid tot zich nemen onder geprojecteerde filmbeelden van de Pranksters, eindeloze jams van de Grateful Dead en het flitslicht van een stroboscoop om de ervaring totaal te maken. Iedereen moet kunnen ervaren wat de Pranksters ervaren, maar vertrouw een Prankster nooit is het devies.
De hele tocht wordt gefilmd, want het dagelijks leven is kunst. De bedoeling is er een film van te maken. Omdat er rond 1964 nog niemand in Amerika gewend was aan figuren die later in de jaren zestig de counter culture gingen uitmaken komen ze met veel weg. Agenten die de opvallende bus aanhouden om poolshoogte te nemen, krijgen direct een filmcamera in hun gezicht geduwd en laten, zich er geen raad mee wetende, de bende maar weer verder trekken. Dat generaties botsen blijkt uit ontmoetingen met de kopstukken van de Beat Generation en de LSD-profeet Timothy Leary. Jack Kerouac heeft niets op met de vreemde vogels, waar Allen Ginsberg zich wel snel als een vis in het water voelt. Leary laat zijn volgelingen het vuile werk opknappen en ziet de Pranksters graag zo snel mogelijk weer vertrekken.
Als de hete adem van justitie te dicht in de nek van Kesey komt, zet hij een zelfmoord in scène en vlucht naar Mexico, waar de trips steeds meer gepaard gaan met paranoia. Terug in Amerika wordt er nog een laatste Acid Test georganiseerd, om af te studeren. De kunst is om buiten LSD om de deuren in de geest te openen. Wie geslaagd is krijgt zijn diploma van Cassady.
Wat levert het uiteindelijk op? Kesey wordt veroordeeld voor bezit van marihuana en moet zes maanden brommen in een werkkamp, daarna trekt zich met zijn gezin terug in Oregon. Cassady wordt dood gevonden langs een Mexicaans treinspoor. De Pranksters trippen vrolijk verder, onder andere op het Woodstock festival.
Terecht of onterecht ongelezen?
Wolfe heeft als een vlieg op de muur alles vastgelegd wat er in en om de bus gebeurde. Wie er in de bus zat en wie (even) niet. Hij beschrijft Kesey als een leider van een religieuze sekte, die met zijn volgelingen op pad gaat om zijn waarheid te verkondigen. Hippies voordat er hippies waren. Dat deze groep onder aanvoering van hun charismatische leider, die als schrijver toch beter zou moeten weten, niet werd begrepen blijkt vooral uit de ontmoetingen met agenten en vorige generaties. Men dacht nog in grijstinten, dus de felle kleuren die de Pranksters de wereld in brachten waren een te grote overgang.
Wolfe neemt zelf niet deel aan het overdadig LSD gebruik en kan zo van een afstand beschrijven wat de Pranksters zelf niet zien. Hij beschrijft de bad trips, hoe Pranksters doordraaien en de bus tijdelijk of definitief verlaten en hoe de paranoia langzaam toeslaat. Het verhaal dat de Pranksters zelf met hun film wilden vertellen is er nooit gekomen, het was te onsamenhangend en zonder focus. Dit boek helpt de chaos te ordenen. Uiteindelijk snapte Kesey dat LSD ook de sleutel tot een zinvol leven niet is, anderen hadden daar de rest van de sixties voor nodig. Toen George Harrison in de summer of love van 1967 in Haight-Ashbury, het epicentrum van de hippiecultuur te San Francisco, sfeer kwam proeven, zag hij in plaats van de hemelse taferelen die hij verwachtte, allemaal verloederde, verdwaasde jongeren, die er als zombies rond strompelden. Hij was direct genezen en wilde geen onderdeel meer zijn van dit paneel van Hiëronymus Bosch. Ik las dit sentiment aan het einde van het boek ook terug. Het was leuk zolang het duurde, goed om op tijd uit de bus te stappen.
Dit boek is een aanrader voor iedereen die meer wil weten over het begin van de hippiecultuur en de rol van LSD en Ken Kesey als opperhoofd. Ben je na het lezen van dit boek, dat al dicht op de huid van de Pranksters zit, benieuwd hoe het er uitzag, bekijk dan Magic Trip. Het is de regisseurs gelukt om van de enorme hoeveelheid film die tijdens de reis met Furthur is geschoten een documentaire te maken. Je ziet belangrijke gebeurtenissen die in het boek beschreven worden en je vraagt je af hoe het mogelijk is dat die bus niet is verongelukt met Cassady achter het stuur. Een zeer chagrijnige Kerouac en de kille ontvangst bij Leary komen ook voorbij.
Mooiste zin
The current fantasy… he was a McMurphy figure who was trying to get them to move off their own snug-harbor dead center, out of the plump little game of being ersatz daring and ersatz alive, the middle-class intellectual’s game, and move out to… Edge City… where it was scary, but people were whole people.
Tom Wolfe – The Electric Kool-Aid Acid Test
Farrar, Straus and Giroux (New York) 2008
Ken Kesey had faam verworven met One Flew over the Cuckoo’s Nest, zijn tweede boek Sometimes a Great Notion was net uit toen hij met zijn bende Merry Pranksters een kleurig beschilderde schoolbus naar Furthur nam. Een tocht van de Amerikaanse westkust naar New York. Aan het stuur zat Neal Cassady, vooral bekend in de gedaante van Dean Moriarty uit On the Road van Jack Kerouac. Hij liet zijn snelheidslimiet bepalen door een oneindige hoeveelheid speed, waar de rest van het gezelschap zich tegoed deed aan LSD.
Tom Wolfe doet in The Electric Kool-Aid Acid Test verslag van deze trip. Hij zit verscholen in de lange regenjas van new journalism op de achterbank, registreert de strapatsen van deze losgeslagen groep grappenmakers, zonder er zelf deel aan te nemen en tekent er zijn literaire reisverslag op.
Kesey had als vrijwilliger deelgenomen aan experimenten met hallucinogene middelen als LSD en mescaline, die door de Amerikaanse overheid, altijd op zoek naar het ultieme waarheidsserum of nieuwe manieren om de jeugd in toom te houden, werden uitgevoerd. De deuren die hiermee in zijn geest werden opengezet wilde hij nooit weer sluiten. Het groepje medestanders dat zich om hem heen verzamelde ook niet. LSD was op dat moment niet verboden, marihuana wel. Daar hadden de wetshandhavers hem steeds dichter voor in het vizier.
Als trippende verlosser verkondigt Kesey het hallucinatoire evangelie. Er worden Acid Tests georganiseerd, waarbij de aanwezigen, aangevuurd door de apostelen uit de bus, met LSD vermengd sinaasappelsap of Kool-Aid tot zich nemen onder geprojecteerde filmbeelden van de Pranksters, eindeloze jams van de Grateful Dead en het flitslicht van een stroboscoop om de ervaring totaal te maken. Iedereen moet kunnen ervaren wat de Pranksters ervaren, maar vertrouw een Prankster nooit is het devies.
De hele tocht wordt gefilmd, want het dagelijks leven is kunst. De bedoeling is er een film van te maken. Omdat er rond 1964 nog niemand in Amerika gewend was aan figuren die later in de jaren zestig de counter culture gingen uitmaken komen ze met veel weg. Agenten die de opvallende bus aanhouden om poolshoogte te nemen, krijgen direct een filmcamera in hun gezicht geduwd en laten, zich er geen raad mee wetende, de bende maar weer verder trekken. Dat generaties botsen blijkt uit ontmoetingen met de kopstukken van de Beat Generation en de LSD-profeet Timothy Leary. Jack Kerouac heeft niets op met de vreemde vogels, waar Allen Ginsberg zich wel snel als een vis in het water voelt. Leary laat zijn volgelingen het vuile werk opknappen en ziet de Pranksters graag zo snel mogelijk weer vertrekken.
Als de hete adem van justitie te dicht in de nek van Kesey komt, zet hij een zelfmoord in scène en vlucht naar Mexico, waar de trips steeds meer gepaard gaan met paranoia. Terug in Amerika wordt er nog een laatste Acid Test georganiseerd, om af te studeren. De kunst is om buiten LSD om de deuren in de geest te openen. Wie geslaagd is krijgt zijn diploma van Cassady.
Wat levert het uiteindelijk op? Kesey wordt veroordeeld voor bezit van marihuana en moet zes maanden brommen in een werkkamp, daarna trekt zich met zijn gezin terug in Oregon. Cassady wordt dood gevonden langs een Mexicaans treinspoor. De Pranksters trippen vrolijk verder, onder andere op het Woodstock festival.
Terecht of onterecht ongelezen?
Wolfe heeft als een vlieg op de muur alles vastgelegd wat er in en om de bus gebeurde. Wie er in de bus zat en wie (even) niet. Hij beschrijft Kesey als een leider van een religieuze sekte, die met zijn volgelingen op pad gaat om zijn waarheid te verkondigen. Hippies voordat er hippies waren. Dat deze groep onder aanvoering van hun charismatische leider, die als schrijver toch beter zou moeten weten, niet werd begrepen blijkt vooral uit de ontmoetingen met agenten en vorige generaties. Men dacht nog in grijstinten, dus de felle kleuren die de Pranksters de wereld in brachten waren een te grote overgang.
Wolfe neemt zelf niet deel aan het overdadig LSD gebruik en kan zo van een afstand beschrijven wat de Pranksters zelf niet zien. Hij beschrijft de bad trips, hoe Pranksters doordraaien en de bus tijdelijk of definitief verlaten en hoe de paranoia langzaam toeslaat. Het verhaal dat de Pranksters zelf met hun film wilden vertellen is er nooit gekomen, het was te onsamenhangend en zonder focus. Dit boek helpt de chaos te ordenen. Uiteindelijk snapte Kesey dat LSD ook de sleutel tot een zinvol leven niet is, anderen hadden daar de rest van de sixties voor nodig. Toen George Harrison in de summer of love van 1967 in Haight-Ashbury, het epicentrum van de hippiecultuur te San Francisco, sfeer kwam proeven, zag hij in plaats van de hemelse taferelen die hij verwachtte, allemaal verloederde, verdwaasde jongeren, die er als zombies rond strompelden. Hij was direct genezen en wilde geen onderdeel meer zijn van dit paneel van Hiëronymus Bosch. Ik las dit sentiment aan het einde van het boek ook terug. Het was leuk zolang het duurde, goed om op tijd uit de bus te stappen.
Dit boek is een aanrader voor iedereen die meer wil weten over het begin van de hippiecultuur en de rol van LSD en Ken Kesey als opperhoofd. Ben je na het lezen van dit boek, dat al dicht op de huid van de Pranksters zit, benieuwd hoe het er uitzag, bekijk dan Magic Trip. Het is de regisseurs gelukt om van de enorme hoeveelheid film die tijdens de reis met Furthur is geschoten een documentaire te maken. Je ziet belangrijke gebeurtenissen die in het boek beschreven worden en je vraagt je af hoe het mogelijk is dat die bus niet is verongelukt met Cassady achter het stuur. Een zeer chagrijnige Kerouac en de kille ontvangst bij Leary komen ook voorbij.
Mooiste zin
The current fantasy… he was a McMurphy figure who was trying to get them to move off their own snug-harbor dead center, out of the plump little game of being ersatz daring and ersatz alive, the middle-class intellectual’s game, and move out to… Edge City… where it was scary, but people were whole people.
1
Reageer op deze recensie
