Meer dan 5,3 miljoen beoordelingen en recensies Organiseer de boeken die je wilt lezen of gelezen hebt Het laatste boekennieuws Word gratis lid
×
Lezersrecensie

Kanteling, verhalen die inzicht geven

Jan Stoel 09 december 2021
Kanteling is de titel van een verhalenbundel waarin tien auteurs een verhaal vertellen over ‘een crisis als keerpunt.’ Het idee kwam van schrijfcoach Nanda Huneman, die een masterclass ‘Schrijven en uitgeven’ ontwikkelde. Mensen met de nodige schrijfervaring konden zich inschrijven. Tien van hen werden uitgenodigd voor een schrijftraject. Daarin kregen ze schrijfbegeleiding van Huneman, leerden hoe ze een verhaal beeldend konden schrijven, hoe je wat je echt wilt vertellen op papier kunt krijgen, op welke wijze je met perspectief kunt werken én hoe het proces van uitgeven eruit ziet. De stappen die de cursisten zetten worden uitgebreid achter in de bundel uitgelegd. Voor alle duidelijkheid: dit is geen verhalenbundel met coronaverhalen.

Veel verhalen kennen een autobiografische basis, maar het bijzondere is dat ze het individuele, persoonlijke overstijgen. Om uit een crisis te komen heb je een ander perspectief nodig, dien je afstand te nemen, moet het verhaal kantelen waardoor je het verleden accepteert en een nieuwe kracht hebt aangeboord om goed verder te leven. In ieder van die verhalen komt die kanteling naar voren. Dat nieuwe inzicht is het medicijn, het levenselixer. Dan is het wel mooi dat het boek uitgegeven wordt door Uitgeverij Elikser. Deze uitgeverij geeft op deze manier tien nieuwe schrijftalenten inzicht in wat het betekent om een goed verhaal te schrijven en het ook nog gepubliceerd te krijgen. Ik ben benieuwd welk van deze schrijvers we de komende jaren terug gaan zien: Byande van Andel, Marieke van Atten, Marian Bijvoet, Monique Bradley, Henk Kwant (de enige man in het gezelschap), Esther van Ommen, Charlene Schmeltz, Inge van der Wal, Johanne Wiegers en Maaike de With.

Het is de diversiteit die de bundel zo aantrekkelijk maakt. Het leven in al zijn aspecten komt aan de orde. De schrijvers hebben ‘gevoel’ in hun verhalen gelegd, hebben de eigen stem gezocht. Bloedspannend is ‘Relatiemanagement’ van Esther van Ommen waarin een aantrekkelijke jonge vrouw het leven over wil nemen van de wat oudere Rick die denkt: “Mijn lijf wil duidelijk iets anders dan mijn hoofd.” Het is een verhaal vol grillige wendingen dat zo past bij die jonge vrouw. Poëtisch van taal is het verhaal ‘Donderdag en een rode pet’ van Inge van der Wal. Het is een aangrijpend verhaal waarin de auteur je een intieme blik gunt in het leven, de gevoelens en gedachten van het hoofdpersonage, die worstelt met een trauma dat ze als kind heeft opgelopen. Ze heeft als zesjarige de verantwoording over haar pasgeboren broertje: “Mijn ouders zijn een sandwich waartussen ik snel groot moet zien te worden.” Ze wil gezien worden en die ommekeer komt op een verrassende manier tot stand.

Saskia in het verhaal ‘De buitenmoeder’ van Byanda van Andel worstelt met wie ze is: ze voelt zich aangetrokken tot vrouwen. “Ik ben niet wie ik ben, fluister ik tegen mijn spiegelbeeld. Ik wil weten wie ik ben.” Ze is getrouwd met Max, een Arubaan, die van haar scheidt en de kinderen (10, 14 en 15 jaar) meeneemt naar Aruba: “Daar gaan mijn dochters. (…) “Blijf bij me!”, stormt het in mij. Ze gaat wanhopig op zoek naar zichzelf, voelt zich een ‘buitenmoeder’ en gaat uiteindelijk naar haar kinderen. Dan vindt de kanteling plaats.

Ieder van de auteurs heeft zo haar/zijn eigen sterke punten. Marian Bijvoet heeft met ‘Alle vissen zwemmen in het water’ een spannend verhaal geschreven over een verdrongen verleden. Ze zet haar personages levensecht neer. Rick heeft het moeilijk thuis: “Als mama weer zo’n bui had, wilde hij het liefst onzichtbaar voor haar worden, wegzwemmend tussen de visjes”. Hij vlucht in het tekenen en kleuren, maar dat wordt door zijn moeder niet gewaardeerd. Als Mila met haar moeder in de winkel waar Rick werkt komt en van haar een kleurdoos krijgt, hoopt hij dat het kind ook visjes gaat kleuren. Dat wil hij zien. Het wordt een obsessie voor hem en hij wil dichtbij Mila zijn. Er ontwikkelt zich een bloedstollend verhaal. Bijvoet kruipt helemaal in het hoofd van Rick, je voelt in alles met hem mee. Daardoor wordt het verhaal krachtig en geloofwaardig.

Monique Bradley toont in ‘Zorg en Hoop’ Kizzy. Zij is kind uit een gemengd huwelijk. Vader is naar Suriname vertrokken en Kizzy heeft hem nooit meer gezien. Haar moeder kon niet verwerken dat ze in de steek gelaten werd, maar heeft alles voor Kizzy gedaan. Vijftien jaar later – Kizzy is dan 21 jaar – meldt vader zich. Kizzy is nieuwsgierig naar hem. Hij is in Suriname opnieuw getrouwd en werd er vader. “Na de ontmoeting is er iets wezenlijks in mij veranderd. (…) Er is een zaadje geplant.” Uiteindelijk komt Kizzy in Suriname terecht. Bradley neemt je mee op een fysieke en een innerlijke reis. Het verhaal speelt zich in Den Haag en Suriname af en ze weet de sfeer goed neer te zetten. Bovendien ze speelt met de dualiteit in het personage: wie is Kizzy nu eigenlijk zelf, heen en weer geslingerd tussen twee culturen? Die innerlijke reis krijgt een kanteling als zowel vader als moeder overleden zijn en ze begrijpt wat er gebeurd is.

Hoogtepunt is het verhaal van Charlene Schmeltz. Ze weet diepe gevoelens levensecht en literair te vertalen in een verhaal dat over het diepmenselijke verbond tussen vader en dochter gaat en dat de titel ‘Werkelijk onwerkelijk’ draagt. Het is een verhaal over verlies en vriendschap. Het is het ritme van de zinnen, de klank van de woorden, de volstrekt eigen stem die overtuigen. Tegengestelde gevoelens beheersen Lucy. Ze houdt van haar vader, maar heeft haar eigen weg gekozen en viert en leeft het leven. In een paar zinnen weet Schmeltz een leven neer te zetten: “Lucy stopte met haar studie, tot groot ongenoegen van haar vader, ging toch acteren, dwarrelde net over de grens in België neer bij een lieve gescheiden man, en werd stiefmoeder van twee blonde jongens. (…) Lucy kreeg heimwee, waaide weer los, terug naar Amsterdam, Weer alleen. Bij nul.” Dan wordt haar vader ongeneeslijk ziek. Heeft ze wel de juiste keuzes gemaakt? Heeft ze haar vader niet teleurgesteld? In de toespraak die ze op de begrafenis houdt komt het inzicht.

Kanteling bevat verhalen die gaan over het wezenlijke van ons mens zijn, over het zoeken naar inzicht dat je leven in positieve zin doet kantelen. Dit is een bundel om te koesteren.

Recensie is eerder verschenen bij De Leesclub van Alles

Reageer op deze recensie

Meer recensies van Jan Stoel