Door de sneeuw

Recensie van:
Door de sneeuw
Een besneeuwd alpendorp. Een bijna vervlogen wereld. Een vriendschap voor het leven.
Auteur:
Tommie Goerz
(1954) is in Duitsland een bekende detectiveschrijver. Zijn literaire debuut Im Tal (2023) kreeg volop lovende recensies. Door de sneeuw verscheen in januari 2025 in het Duits en stond wekenlang op de Spiegel bestsellerlijst.
Illustraties:
Vertaald uit het:
Duits
Originele titel:
Im Schnee
Vertaald door:
Ralph Aarnout
Wijze van lezen:
Recensie-exemplaar hardback van uitgeverij Atlas Contact voor mijn recensie en deelname aan: De Club van Echte Lezers.
Uitgeverij:
Atlas Contact
Genre:
Roman
Cover en flaptekst:
Een idyllisch plaatje van een besneeuwde boerderij in een besneeuwd landschap onder een loodgrijze lucht. De rode kleur van de kaft doet me denken aan bloed maar ook aan liefde. Bloed kruipt waar het gaan kan, een bloedband of bloedbroeders. Liefde voor je geliefde, kind, je leven, je familie, vrienden. En ook al komt de dood liefde sterft nooit.
Prachtig hoe de illustratie doorloopt op de achterkant.
Het verhaal aan de binnenkant flap is rauw, intens maar zo puur.
De laatste achterflap toont een foto van de auteur en informatie over hem. Een waardevolle toevoeging.
Mooie teksten:
Les absents sont partout.
ÉTIENNE KERN, Les Envolés
Slechts te gast op aarde
dragen wij menig kruis,
de rust waarnaar wij smachten,
wacht in ons eeuwig thuis.
Quote:
Pagina 13/14:
Max had steeds opnieuw voor het raam gestaan die ochtend, en naar buiten gekeken. Hij hoefde ook niks te doen. Hij had naar de sneeuw gekeken en naar de appelbomen. In het voorjaar zouden ze weer bloeien en in de herfst weer appels dragen, zoals ieder jaar. Zoals zo lang al. Hij had nog niet geweten wie er was overleden. De merel had op haar tak gezeten, het was zo vredig daarbuiten. Hij had nog een blok hout in de kachel gelegd en genoten van de warmte. Het kon gerust blijven sneeuwen, hij had hout zat. Op een gegeven moment had hij de soeppan uit de provisiekast gehaald en hem op het fornuis gezet. Een restje rundvleesbouillon met noedels, het zou hem vanbinnen warmen. Met een ei erin geslagen en een stuk brood erbij was het genoeg. Hij had niet veel meer nodig.
Uiteindelijk had hij het van Lisl gehoord, ze had het hem van buiten toegeroepen, vanaf de weg. Ze had er een kruis bij geslagen. Hij had toen al zo’n voorgevoel, maar de gedachte niet toegelaten. Toen hij het gebeier hoorde, had hij eerst gedacht dat het Lilo was, daar ging het al een tijd niet goed meer mee. Maar het bleek Schorsch die dood was.
En opeens was de wereld een andere wereld.
Schorsch! Maar die had zijn appels nog lang niet op…
De appelbomen stonden in de sneeuw als voorheen. Er was niks veranderd. Maar opeens was het leeg tussen de bomen. En erachter… en in de keuken… en overal…
Max ging met zijn grote hand over zijn gezicht en hield zijn hals vast. Hij zette de hete pan op de tafel en lepelde van de soep. Hoe zou het nu verdergaan? Hij schudde de gedachte van zich af. Nee, hij moest er niet aan denken. De bouillon zou hem kracht geven.
Later sneed hij een appel in stukken, at hem langzaam, partje voor partje op, keek naar zijn gerimpelde handen en dacht aan Schorsch. Schorsch van de Wenzels, want het was een martini, zijn appel. Misschien gaf hij hem er wel een mee in zijn graf, en een kromsteel erbij.
Geen mens had Schorsch ooit Georg genoemd, alleen in zijn paspoort had het zo gestaan: ‘Wenzel, Georg’. Maar wat wisten ze bij de gemeente nou van de mensen?
EN 153/154:
Ondertussen fotografeerde Janis de keukenkachel, hoe het stukgelopen imitatielinoleum bij de wasbak aan flarden lag, de koffiepot, het bidhoekje, de verkleurde, ingescheurde reproductie aan de muur, het raamkozijn, de gammele tafel, de plastic bloemen, de gordijnen, het vloerkleed, het behang – alles.
‘Het is alsof je hier een andere tijd binnenstapt, daarom wil ik het vastleggen. Geen mens leeft meer zoals jij hier. Ja, in Roemenië of in Kazachstan misschien, of diep in Rusland. Je woont hier… Hoe zal ik het zeggen… Zoals mijn oma ooit woonde. Hier, dit dorp, deze kleine wereld. Het is als vijftig of zeventig jaar geleden. Alsof de tijd hier is blijven stilstaan.’
‘O. Maar zo leven we hier allemaal.’ Die Janis was niet goed bij zijn hoofd. Max moest het maar over zich heen laten komen. Hij slurpte van zijn koffie. ‘Jullie jongelui…’ – maar toen zei hij niks meer. Wat zou hij ook.
Alles veranderde, en sowieso: iedereen bekeek alles weer anders. Altijd al. En de tijd blijven stilstaan? De tijd raasde als nooit tevoren, dag in dag uit, je kon het amper bijhouden. En zijn wereld klein? Kende die Janis zijn wereld dan? Die was zo kolossaal dat hij het zelf niet eens kon overzien. Alleen z’n thee al, wat daar niet in zat. Cichorei, venkelzaad, hazengras… Sleutelbloem, pepermunt, teunisbloem, brandnetel, lindebloesem, tijm, korenbloem, rozenblad… Allemaal uit zijn wereld. Dat groeide daar. En… in zijn kleine wereld kende iedereen dat ook allemaal, terwijl Janis in zijn grote wereld van niks wist. Als hij bijvoet nodig had voor zijn kerstgans, ging hij het kopen, terwijl het misschien om de hoek van straat in de berm groeide, zonder dat hij het zag. Omdat hij het niet kende. En als hij het kocht, kwam het waarschijnlijk uit China.
Dat had Mane hem een keer verteld. Die was in Zwitserland in de bergen geweest, waar hij boeren eekhoorntjesbrood had zien verzamelen. Met rugzakken vol hadden ze rondgesjouwd. Hij had gevraagd of hij er wat van kon meekrijgen, om thuis te drogen, voor in de soep en zo, maar ze hadden hem niks verkocht. Dus was hij in een dorpje naar een winkel gegaan. Dan haal ik het wel gedroogd en al, had hij gedacht. Maar toen hij thuis het etiket op de verpakking had gelezen, bleek het uit China te komen…
Die Janis met zijn grote wereld. Hij zei er maar niks van, maar keek toe hoe hij bezig was.
Het verhaal:
Het bergdorp waar Max al tachtig jaar woont, is bedekt met een dikke laag sneeuw. Buiten is het stil. Totdat de doodsklok luidt voor Schorsch. Max’ levenslange vriend en metgezel. En dus gaat Max er ’s avonds op uit, naar de dodenwake. Een nacht lang halen de dorpsbewoners herinneringen op aan Schorsch, aan vroeger, aan momenten van geluk die ze samen beleefden. Maar ook de duistere kanten van hun dorp komen ter sprake, gebeurtenissen die ze tot dan toe allemaal verzwegen hebben. Als Max in de vroege ochtend thuiskomt, is hem duidelijk: zonder Schorsch is álles anders.
Mijn leesbeleving:
Voor mij symboliseerde de titel door de sneeuw een van de vier jaargetijden. Maar deed me ook denken aan de herfst van je leven waarbij het voorjaar je geboorte symboliseert, het (levens) licht is bezig te ontwaken, de zomer je opgroeien naar volwassenheid, in het volste meest heldere licht, de herfst dat je op de helft van de jaren zit, het licht schijnt minder fel en de dagen korten,en vervolgens de winter dat je aardse tijd er bijna op zit, het licht verdwijnt gaandeweg volledig net als dat van jou. Alsof je door de sneeuw naar gene zijde loopt.
De schrijfstijl is zo beeldend dat je daarbij de sneeuw hoort knerpen onder je voeten, de typische geur van de winter ruikt en de sneeuwvlokken op je lijf voelt vallen.
De eerste quote koos ik omdat je met je psyche en lijf voelt hoe verdriet en gemis in iemands lijf sluipt. Het einde van een lang leven samen. Nooit meer samen. Maar de liefde blijft bestaan. Diegene leeft verder in je hart.
Ik denk dat bij mij ook mijn gedachten aan mijn recentelijk overleden oma (9112024) daaraan bijdroegen. 101,5 jaar, lichamelijk op maar mentaal nog scherp. En in september van dit jaar mijn tante, oma’s dochter aan een slopende ziekte slechts 68 jaar oud. Dan denk ik automatisch aan de tekst Van het concert des levens krijgt niemand het program. De tekst op de rouwkaart van mijn neef. Slechts 31 jaar oud na een heftige strijd tegen een slopende ziekte.
De tweede quote koos ik om de tegenstellingen tussen Max en Janis weer te geven. Max die zijn levenslang in een klein Alpendorp woont. Zich aangepast heeft aan het leven, de omgeving, de bewoners, de seizoenen. En Janis die alles met stille verwondering voor het eerst waarneemt door zijn lens. De onverschilligheid van Max het leven hier is voor mij volkomen normaal en de opgetogenheid van het gelijk aan een werelderfgoed situatie die voor Janis slechts bekend is vanuit zijn grootouders tijd en ook doet denken aan Roemenië maken ook deze quote fascinerend.
De personages zijn met oog voor detail uitgewerkt en ze kwamen voor mij echt tot leven. Ik zag en ervoer de wereld door hun ogen. Ik voelde puurheid, tragiek in “normale” menselijke handelingen, respect, ik doorvoelde de herinneringen aan een leven, een lach en een traan, diepe verbondenheid.
De menselijke maat wordt genomen. Word je afgerekend op je daden en voorkomen of is er een gun factor in het spel? Hebben vriend- en bondgenootschap te maken met dna of komt het voort omdat je in een klein dorp dezelfde dingen meemaakt dat dat een band schept? Dat wordt op intrigerende wijze uit de doeken gedaan. De plot vond ik ijskoud, emotioneel maar ook gaf het me een gevoel van opluchting.
Mijn mening:
Ik geef 5 sterren.
Nog niet eerder las ik wat van Tommie Goerz. Dit verhaal heeft me diep geraakt. Het gaat verder dan de kern, is reflecterend, puur, rauw, hartverscheurend, humoristisch, tragisch maar tegelijkertijd leer je mensen in al hun facetten kennen. Aan het einde van dit boek had ik het idee dat ik na een intens samenzijn afscheid nam van familie.
Atlas Contact hartelijk dank dat ik dit boek mocht lezen en recenseren voor de Club van echte lezers.