Redden wie er te redden valt

Angstige mensen is een roman over een uit de hand gelopen gijzeling in een flatgebouw. Na een mislukte bankoverval vlucht de dader een appartement binnen, net op het moment dat daar een woningbezichtiging aan de gang is. Wat begint als een misdrijf verandert al snel in een soort groepssessie waarbij iedereen zichzelf blootgeeft en deze bonte verzameling mensen langzaam naar elkaar toe groeit. Het verhaal verspringt tussen het politieverhoor en de persoonlijke verhalen van zowel de gegijzelden als de agenten. Zo leer je iedereen stukje bij beetje kennen – inclusief hun eigenaardigheden, onzekerheden, geheimen en angsten.

Nadat Een man die Ove heet en de Björnstad trilogie me zo omver hebben geblazen, moest ik bij Angstige mensen een beetje inkomen. Het begin voelde wat stroef en ik moest soms schakelen wie wanneer sprak. De personages klikten niet helemaal en ik miste de soepele flow van zijn andere boeken. En toen ineens, zo op een derde van het verhaal, gebeurde het toch. De verhalen kwamen samen, de emoties klopten en ik werd weer heerlijk ondergedompeld in een troostend, warm Backman bad vol humor en prachtig taalgebruik.

‘Als je geen tranen meer hebt, als je de stemmen die niemand anders kan horen niet tot zwijgen kunt bren, als je nooit in een kamer bent geweest waar je je normaal voelde, kun je op het idee komen onbegrijpelijk stomme dingen te doen. Je raakt ten slotte uitgeput als je de huid rond je ribben altijd spant, je schouders nooit laat zakken, als je je leven langs de muren sluipt met witte knokkels, net zo bang om door iemand te worden gezien als om door niemand te worden gezien.’

Natuurlijk gaat dit boek niet écht over de gijzeling (zoals Backman zelf ook steeds herhaalt), maar over iets veel diepers. Wat ons menselijk maakt, waar we bang voor zijn, hoe we ons anders voordoen, zelfs (of juist) bij de mensen van wie we houden. Er wordt de draak gestoken met generaties en hun eigenaardigheden, maar er worden ook verschillende pittige maatschappelijke thema’s aangekaart in dit boek: zelfmoord, geaardheid, verslaving, mentale aandoeningen en eenzaamheid.

‘Ze zeggen dat iemands persoonlijkheid de som van zijn ervaringen is. Maar dat is natuurlijk niet waar, niet helemaal, want als we alleen werden gedefinieerd door ons verleden, zouden we het niet met onszelf uithouden. We moeten onszelf kunnen wijsmaken dat we meer zijn dan de vergissingen die we gisteren hebben begaan. Dat we ook al onze volgende keuzes zijn, al onze volgende dagen .’

Niemand is perfect – we worstelen, maken fouten, voelen ons onzeker. We dragen allemaal een verhaal met ons mee, wat de buitenkant ook voor indruk mag geven. We zijn idioten, maar wel elkaars idioten en iedereen heeft recht op een tweede kans. Die boodschap weet Backman op een ontroerende en luchtige manier over te brengen, zoals alleen hij dat kan.

Het slot had van mij iets minder ‘cheesy’ gemogen, maar al met al gewoon weer ongelooflijk genoten van deze fijne schrijver. Naar boven afgerond vier sterren!