Prachtige ode aan rebellerende vrouwen

Conny Braam is in de jaren zeventig betrokken geweest bij de oprichting van de Anti-Apartheidsbeweging Nederland. Al in haar jeugd viel haar strijdbaarheid tegen onrechtvaardigheid op. Nu ze in de zeventig is, probeert ze via de levens van haar moeder en haar oma te achterhalen wat haar rebellie heeft gevormd. Waren dat de omstandigheden uit haar jeugd in de jaren vijftig en zestig of komt het doordat ze afstamt van sterke voormoeders die zich verzetten tegen sociale misstanden en onderdrukking.

In de revolutie van Pelle beschrijft ze in drie delen de geschiedenis van haar familie. In het eerste deel komt oma Keet Pelle aan het woord, kroegbaas in het negentiende-eeuwse IJmuiden die gedreven door de sociale ongelijkheid en de bittere armoede die ze om zich heen ziet, het socialisme omarmd en zich aansluit bij de volgers van Ferdinand Domela Nieuwenhuis. Ze voert actie tegen het liberale gezag voor algemeen stemrecht, minimumloon, oprichting ziekenfonds, verlaging indirecte belastingen, beëindiging van de Atjeh-oorlog. In de jaren dertig slaat de crisis toe en ondanks alle problemen in haar familie zoals werkloosheid, armoede en ziekte blijft ze zich inzetten voor de mensen om haar heen.

In de Tweede Wereldoorlog helpt ze samen met haar zoon Thijs het verzet op allerlei manieren o.a. door het verbergen van Joodse onderduikers. Na de Tweede Wereldoorlog blijft ze strijdvaardig in haar verzet tegen alle mogelijke maatschappelijke onrecht.

In het tweede deel komt Grada, de moeder van Conny Braam aan het woord. Opgegroeid in IJmuiden in een gezin met vijf kinderen, in een onbeschrijfelijke armoede met geen enkele mogelijkheid om wat voor opleiding dan ook te kunnen volgen, wil Grada twee dingen. Ten eerste leren lezen en schrijven en ten tweede ontsnappen aan deze armoede. Hoewel ze een ander pad volgt, blijkt in de Tweede Wereldoorlog dat ook Grada in het bezit is van een strijdbaar karakter op het moment dat het leven van haar man in gevaar komt.

De ambitieuze Grada maakt zich ondergeschikt aan de carrière van haar man. Alles om te voorkomen dat ook haar gezin tot armoede vervalt. Toch kan ze het niet helpen dat onrecht haar strijdbaar maakt en dat zorgt ervoor dat ze ondanks alles af en toe dwars tegen de mening van haar man ingaat.

Het derde deel gaat over de jeugd van Conny, die in het boek Lena heet. Ze vertelt over haar jeugd samen met haar twee broers in Arnhem in de jaren vijftig en zestig. Haar gevecht met autoriteit, thuis of op school en haar verbondenheid met haar oma Keet en haar oom Thijs.

De jaren zestig was een roerige tijd, vol van actie en protesten zoals tegen de Vietnamoorlog, de burgerrechtenbeweging die streed voor gelijke rechten van zwarte Amerikanen, vrouwen streden voor gelijke rechten en de arbeidersbeweging en studenten wilden medezeggenschap.

Uiteindelijk vertrekt Conny na veel ruzie in 1968 naar Amsterdam, op weg naar de revolutie!

Het zijn met name de eerste twee delen die een diepe indruk maken doordat de auteur de machteloosheid en uitzichtloosheid van de tot bittere armoede veroordeelde arbeiders zo invoelbaar beschrijft. Er is een grote tweedeling tussen de vaak luchtige leefwijze van de notabelen en het trachten te overleven van het gewone volk.

In alle drie de delen vindt niet alleen een verweving plaats van de wereldgeschiedenis met de persoonlijke geschiedenis van de vrouwen maar worden er ook verbanden gelegd met het heden. Zo ontdek je dat de gevolgen van de liberale politiek in het verleden overeenkomen met de gevolgen van een gelijksoortige politiek heden ten dage.

Een prachtig met humor geschreven historisch document met vele interessante details over de opkomst van het socialisme, de opbouw van de verzorgingsstaat en het begin van een nieuwe tijd in de jaren zestig. Het beschrijft een tijd toen het woord solidariteit nog bestond en het is deze solidariteit die door vrouwen als Keet, Grada en Conny door hun kracht en strijdvaardigheid en verzet die ervoor gezorgd heeft dat mensen konden ontsnappen aan armoede, geweld, onderdrukking en meer mogelijkheden kregen om zich te ontwikkelen.

Een ode aan alle strijdbare vrouwen die zich niet neerleggen bij onrechtvaardigheid en die zich zeker niet de mond laten snoeren!

•