Leerzaam, maar chaotisch.

Toen ik bij de kringloop met het boek Sonny Boy in mijn handen stond heb ik ook het boek HhhH even in mijn handen gehad. Ik wist dat er ook een verfilming van bestaat (nog niet gezien overigens) en dan heb ik de neiging om het boek te lezen. Ik bladerde er wat in en las hier en daar een stukje, maar het leek me zo'n moeilijk typisch mannenboek. Ik zette het terug.

Ik begon daarna in Sonny Boy van Annejet van der Zijl, verrassend informatief over de Tweede Wereldoorlog. Ze besprak er ook in dat het idee van massavernietiging van joden in gaskamers een idee van Heydrich was. En toen moest ik denken aan het boek met de titel HhhH: Himmlers hersens heten Heydrich. Misschien moest ik me er toch eens aan wagen. Als het tenminste nog in de kringloop stond! En dat was gelukkig.

Meteen in het begin werd ik razend enthousiast. Daar waar het boek om gaat, de aanslag op Heydrich, speelt zich in Praag af. Ineens las ik een stuk waar ik precies zelf ooit eens dezelfde weg gelopen heb, namelijk de route langs een kerk naar het Dansende Huis. Wat een feest van herkenning! Bovendien heb ik destijds, als een ware toerist, in mijn reisgids terloops gelezen dat in de kerk waar ik langs af liep mensen ondergedoken waren tijdens de Tweede Wereldoorlog. Wat toen nog een klein detail leek werd nu ineens iets groots, waarbij de mensen die daar ondergedoken zaten een gezicht kregen. En meteen had ik een reden gevonden om nog eens naar Praag te gaan om natuurlijk ook het museum te bezoeken waar de schrijver het over had.

En inderdaad, het boek is moeilijk. De schrijver blijkt over heel veel kennis te beschikken, maar gaat daarbij er nogal van uit dat de lezer ook over die kennis beschikt. Dat zorgde ervoor dat ik heel wat momenten op Wikipedia doorbracht, iets wat ik overigens helemaal niet erg vind. Het boek raakte vol met onderstrepingen en aanvullende notities.

Het boek begint in de periode vóór de Tweede Wereldoorlog. Zelf had ik het prettiger gevonden als het ingedeeld was in hoofdstukken met titelnaam. Nu heb ik het boek er zelf van voorzien. Verder zijn ook heel veel afwegingen van de schrijver te lezen. Hij wil een objecief boek schrijven wat de waarheid zo dicht mogelijk vertelt. Niet altijd is dat mogelijk en dat frustreert hem. Ik snap dat, maar dat beschrijvend denkproces, daar heb ik als lezer niet zoveel aan. Het wordt zo vaak aangehaald dat ik als lezer wel eens verzuchtte dat ik het ondertussen wel wist. Het boek wordt er ook wat chaotisch door, voortdurend wordt er geswitched tussen uiteenzettingen van gebeurtenissen en het persoonlijk zoek- en denkproces.

Toch vind ik het boek een aanrader omdat het zo ontzettend leerzaam is. We weten allemaal hoe afschuwelijk de Tweede Wereldoorlog is geweest, maar na het lezen van dit boek besef ik hoe compleet doorgedraaid sommige mensen zijn geweest en dat de gruwelijkheden nog erger zijn geweest dan dat ik ooit gedacht had. Wat in de Tweede Wereldoorlog zich allemaal heeft afgespeeld zou zelfs voor een horrorfilm nog te gruwelijk en ondenkbaar zijn geweest. Onvoorstelbaar dat het allemaal heeft kunnen gebeuren.

Een doorbijter is het boek dus wel, maar een aanrader is het zeker. Het boek heeft een definitief plekje in mijn verzameling gelezen boeken gekregen.