Interessante insteek

Susan van Eyck woont in Leiden met haar gezin en combineert schrijven met fotografie. Ze begon haar carrière met hartverwarmende feelgoodromans zoals Mijn beeld van jou en Stuk van jou, maar met Een vriendin van vroeger maakt ze een uitstapje naar het historische genre. En dat doet ze met lef: ze duikt in de Tweede Wereldoorlog, maar laat het verhaal toch dichtbij voelen.

Het verhaal draait om Else, een dertienjarig meisje dat in 1943 in Utrecht woont. Haar vriendin Juliette vraagt haar om insuline te stelen uit de praktijk van haar vader, zogenaamd voor een ziek nichtje. Else stemt toe, maar ontdekt later dat het verzoek deel uitmaakt van een verzetsactie. De gevolgen zijn heftig: haar familie wordt opgepakt en Else blijft achter met schuldgevoelens en vragen. Jaren later, tijdens een reünie in 1998, komt ze Juliette weer tegen. De ontmoeting is ongemakkelijk, maar ook het startpunt van een zoektocht naar antwoorden. Wat is er écht gebeurd? En waarom heeft Juliette haar destijds niet alles verteld?
Wat me raakte, was hoe gewoon Else eigenlijk is. Ze tekent, helpt haar vader, heeft typische puberproblemen en juist dat maakt haar beslissing zo aangrijpend. Je voelt haar worsteling, haar loyaliteit, haar naïviteit. Het is geen groots heldenverhaal, maar een intiem portret van een meisje dat iets doet uit vriendschap, en daar een leven lang mee moet leven.

Van Eyck schrijft toegankelijk en vloeiend, zonder poespas. De stijl is eenvoudig maar niet saai. Eerder helder en invoelend. Ze weet de sfeer van de jaren ’40 en ’90 goed te vangen, zonder dat het stoffig wordt. De dialogen zijn natuurlijk en de emoties komen oprecht over.
Else is een sterk uitgewerkt personage: gevoelig, loyaal, maar ook kritisch. Juliette is complexer. Je weet nooit helemaal wat haar drijft, en dat maakt haar intrigerend maar ook frustrerend.

Hoewel het boek veel indruk maakt, had ik soms het gevoel dat bepaalde scènes te snel voorbij gingen. De diefstal, bijvoorbeeld, is een kantelpunt in het verhaal, maar wordt vrij kort behandeld. Ook miste ik af en toe wat diepgang in de relatie tussen Else en Juliette — vooral in het heden. Hun confrontatie had krachtiger mogen zijn.

Een vriendin van vroeger is een ontroerende en toegankelijke roman over vriendschap, schuld en de lange schaduw van keuzes met een hoofdpersonage dat je niet snel vergeet.