Intrigerende dubbelbiografie

De freules Cécile en Elsa De Jong van Beek en Donk, groeien, mede door hun progressieve opvoeding, op als strijdbare vrouwen. Cécile huwt de steenrijke Haagse grondspeculant Adriaan Goekoop, die door haar Paul wordt genoemd. Cécile is zeer vooruitstrevend en maakt zich sterk voor een betere positie van de vrouw. Ze organiseert de Nationale Tentoonstelling van Vrouwenarbeid en schrijft de roman Hilda van Suylenburg. Tot op de dag van vandaag het bestverkochte Nederlandse feministische boek. Elsa trouwt de componist Alphons Diepenbrock. Om ervoor te zorgen dat Alphons zich helemaal kan toeleggen op het componeren, wordt het echtpaar financieel ondersteunt door de rijke man van Cécile. Bovendien brengt Elsa zelf geld in het laatje door de eerste praktijk voor logopedie te vestigen. Ze blijft Alphons altijd trouw, ondanks dat hij meerdere keren buitenechtelijke relaties aanknoopt. Als Cécile na de publicatie van haar roman door haar man uit huis wordt gezet en ze zich in Parijs vestigt en een nieuw leven begint met haar tweede echtgenoot, bekoelt de innige vriendschap van de zussen dramatisch. Ze begrijpen elkaars keuzes niet en hebben daar behoorlijke woordenwisselingen over. Op latere leeftijd wordt deze band langzaam maar zeker weer hersteld, maar zo innig als ze in hun jeugd waren is het nooit meer geworden.

Dat Elisabeth Leijnse niet over één nacht ijs is gegaan in haar onderzoek getuige de vele noten en het literatuuronderzoek dat gezamenlijk meer dan 100 pagina’s beslaat. Ze vertelt het leven van de zussen op chronologische volgorde aan de hand van honderden brieven, naslagwerken en persoonlijke documentatie. En dat doet ze op zeer boeiende wijze zonder vooroordelen en zonder Cécile en Elsa woorden in hun mond te leggen en daar zo haar eigen interpretatie aan te geven. Eigenlijk verveelt het 638 pagina’s tellende boek geen moment. Behalve dat je een kijkje in het leven van de beide zussen krijgt, krijg je ook een mooi historisch beeld van de tijd waarin de zussen leefden. Het is eigenlijk onvoorstelbaar dat in de tijd waarin onze ouders of als je jonger bent je grootouders leefden er nog geen algemeen kiesrecht was en dat vrouwen na hun huwelijk wilsonbekwaam werden. Maar ook fietsen was voor vrouwen ‘not done’. Het is bijna vermakelijk om te lezen hoe mannelijke geleerden en psychiaters over vrouwen spraken, bijv. dat studerende vrouwen onvruchtbaar zouden worden. Of dat men dacht dat als je zwanger was, je niet in de buurt moest komen bij iemand die stervende was omdat dit schadelijk voor het ongeboren kind zou zijn. Als moderne vrouw van nu kan je je daar bijna geen voorstelling van maken. Interessant waren ook de personen waar de zussen al dan niet vriendschappelijk mee om gingen zoals Gustav Mahler, Wilhelmina Drucker en Aletta Jacobs. Allemaal personen die bekend zijn uit de geschiedenisboeken, maar die door de brieffragmenten, de foto’s en illustraties echte mensen worden.

Al met al een uiterst interessant boek, dat niet voor niets zowel de Biografieprijs 2016 als de Libris Geschiedenis Prijs 2016 in de wacht heeft gesleept. Een aanrader voor iedereen die geïnteresseerd is in vrouwenemancipatie. Maar ook de liefhebbers van kunst en cultuur komen, zeker in het deel over Elsa, volop aan hun trekken.