Fascinerend toneelstuk vol ongrijpbare droomherinneringen

In een toneelachtige droom keert een bejaarde ik- figuur terug naar het Karinthië van zijn jeugd. Daar luistert hij naar de verbazingwekkende theatrale monologen van zijn Sloveense voorouders. En daardoor mijmert hij vol verwondering over hun zo bodemloos raadselachtige geschiedenis.

"Nog altijd storm" van Peter Handke (Nobelprijs 2019) is een wonderlijke tekst. Het lijkt wel een surrealistische droom, waarin een uit monologen opgetrokken toneelspel opgevoerd wordt. Dat droomachtige toneelspel voert de hoogbejaarde ik- figuur (in wie wij Handke herkennen) terug naar het Karinthië van zijn prille jeugd. Ook komen zijn gestorven familieleden weer tot leven. Met ademloze verbazing luistert de ik- figuur naar hun raadselachtig poëtische en opmerkelijk theatrale monologen. En vol verwondering staart hij naar het kind dat hij toen was: een verstoten zuigeling zonder vader.

Hoop en ontworteling
Het droomachtige toneelstuk zoomt in op de jaren voor, tijdens en na WO II. Vreemde tijden voor deze Sloveense, in Oostenrijk wonende familie. Vol onbevattelijk leed, uiteraard. Maar ook vol prachtige mijmeringen over bloeiende, niet door oorlog aangetaste fruitboomgaarden. Sommige familieleden sterven zinloos aan het front. Andere storten zich in de partizanenstrijd, dromend van bevrijding en vrede voor het onderdrukte Sloveense volk. Een droom zo intens dat een eenogige oom visioenen ziet die geen tweeogige ooit heeft gezien. Visioenen vol schoonheid en “duizendvogelenzang, nachtegalen inbegrepen, op klaarlichte dag”. Maar dat mondt na WO II uit in verbijsterende desillusie. En in de ontworteling van alle Slovenen.

Toneelspel van de droomachtige verbeelding
Handkes taalgebruik is gedragen, theatraal en dichterlijk, en veel ongrijpbaarder dan het taalgebruik van alledag. De wijze waarop de personages uit het niets opkomen, en weer in het niets verdwijnen, is onwerkelijk als in een droom of als in een surrealistisch toneelstuk. Hun zinnen zijn bovendien raadselachtige parabels zonder sleutel. Soms zeggen de familieleden zelfs dat zij alleen personages zijn in een onbevattelijk toneelspel.

Dat alles maakt voelbaar dat dit boek draait om een droomachtige verbeelding van het verleden. Waarmee de ik- figuur – en ook Handke zelf- vorm geeft aan de raadselachtige geschiedenis van zijn familie. En waarin hij dat raadselachtige voorop zet. Want alle scènes zijn van raadselen doordesemd. En tussen de scènes is er steeds een gat in de tijd, en geen samenhang. Zodat er geen sluitend verhaal is, maar alleen een heterogene stroom.

Mijmeren
Deze raadselachtige familiegeschiedenis wordt dus verbeeld in een droomachtig en gefragmenteerd toneelstuk, met een ik- figuur die ons vol verwondering toespreekt. Daardoor, en door de poëtische parabeltaal, mijmerde ik eindeloos. En dat zou ik bij een realistisch rechttoe- rechtaan verhaal nooit hebben gedaan. Natuurlijk, niet iedereen houdt van deze vreemde stijl en vorm. Maar ik vond het schitterend.