Koelkasten en spijkerbroeken

Boeiende beschrijving - in een niet echt bijzondere schrijfstijl - van het leven in Oost Duitsland van de wereldoorlog tot aan de val van de muur en de eenwording. De Duitsers hebben vreselijk huisgehouden in Rusland en andersom de Russen ook in Duitsland en dat is de bodem van waaruit Oost Duitsland ontstaat. Het eerste deel wordt beschreven als een levensloop van Ulbricht en Hohnecker gelardeerd met persoonlijke verhalen van gewone Duitsers. Naar het einde toe wordt de werkelijkheid chaotischer en komt de invloed van buiten door alle gaten en kieren het land binnen stromen en zijn de plannen van deze leiders niet meer de rode draad. De meeste mensen acteren pragmatisch en proberen hun eigen veilige rustige leventje te leiden en anderen weten ook binnen de grenzen hun vrijheid te vinden of halen hun schouders op voor de spionage van de Stasi. Dat is vooral het inzicht waar het de beleving van de gewone mensen betreft en daarmee vond ik het boek weinig duiding geven, maar misschien is de geschiedenis nog te vers om patronen te zien of misschien kunnen we alleen - fictieve - patronen zien bij geschiedenis die veraf is. Het blijft ook onthutsend om te zien hoe amoreel, maar ook gedreven door angst, paniek en wantrouwen, de Russische leiding jegens Oost Duitsland opereerde ( tot Gorbatsjov). Daarnaast lijkt het alsof mensen eerder gedreven worden door zucht naar consumeren en wordt succes van de samenleving afgemeten aan het aantal koelkasten en spijkerbroeken meer dan door de hang naar vrijheid.