De samenhang der dingen

Een werkelijk schitterend boek, dat binnen een ijzersterke enscenering zijn verhaal en ideeën ontvouwt.
Het verhaal wordt verteld door een zeeman, die op een boot in de monding van Thames aan het wachten is op het juiste getij alvorens te kunnen uitvaren. Hij vertelt zijn verhaal aan zijn maten; over die keer dat hij met een stoombootje de Congo opvoer in de duisternis van de jungle op zoek naar een mysterieuze man Kunz, die daar een handelspost bestiert.
En alle thema’s die in het boek naar voren komen hebben een mysterieuze lading, die geboren wordt in deze enscenering van een vertellende zeeman dobberend in de monding van de Thames; ; het zijn gedachten en suggesties die je eerder aanvoelt dan dat ze je precies begrijpt en er blijft een zekere duisternis hangen rondom de betekenis van de verhalen die de zeeman vertelt.
Waar gaat het dan over; welke thema’s komen dan aan de orde?
Het mysterie van Kunz.
Zijn ziel is primitief en begerig, hij is uit op succes en macht en door zijn wilsvertoon is hij in staat om macht over anderen uit te oefenen, weet hij primitieve zielen te betoveren met zijn spreekvaardigheid, die voortkomt uit zijn duistere hart of die als een prachtig gewaad zijn duisterheid omhult. Het lijkt erop dat de wildernis haar ziel met de zijne heeft verbonden. Kunz zoekt de rimboe op om weer in contact te komen met zijn primitieve, begerige ziel, en roept daarbij duistere monsterlijke lusten op. Hij heeft het onder ogen gezien: “ Afgrijselijk” !. 

De kolonisatie:
De zeeman verhaalt over de Europeanen, die Afrika binnendringen, gedreven door leeghoofdige hebzucht en oppervlakkige vernielzucht. Dat is wat er gebeurt als mensen in den vreemd, zonder god of gebod teruggeworpen worden op hun eenzame zelf; aan krankzinnigheid grenzende wreedheid naar elkaar en naar de inheemse bevolking.
De wereld in zijn samenhang..
De almachtige natuur heeft een hoofdrol; het oeroude woud observeert bijna hoofdschuddend de handelingen van de armzalige mensen, want het woud kent haar eigen eeuwige kracht. Er zijn stereotiepe beschrijvingen van de zwarte inwoners, maar tegelijk suggereert Conrad een oergevoel van de mens als eenheid. Die suggestie is in zijn vaagheid, onhelderheid voortdurend aanwezig, die van een eenheid tussen natuur en mens, tussen hart/ziel en het duistere woud.

Het boek is zelf het grote voorbeeld is van de samenhang der dingen, die er in gesuggereerd wordt. Dat geeft het zijn fenomenale kracht en bijzonderheid.