Een roman van Couperus eigen leven

Een tour de force vol spiegels dit boek. Couperus metamorfoseert zich tot de schrijver Hugo die vervolgens in zijn - op Couperus zelf geïnspireerde - leven en kunstwerken verschillende metamorfoses doormaakt.
In Metamorfose volgen we de schrijver Hugo Aylva in zijn ontwikkeling als kunstenaar en persoon. De hoofdstukken corresponderen met opeen volgende boeken die hij aan het schrijven is, waarin we de beginnende poezie, Eline Vere, Noodlot, Extaze, de koningsromans en tot slot Metamorfose van Couperus zelf herkennen, waardoor het boek onmiskenbaar een biografisch karakter heeft.
Bij elk boek dat hij schrijft ondergaat hij een metamorfose; een deel van hemzelf ontwikkelt zich tot levensechte personages in een fictieve wereld. Tevens zien we een verstrengeling van de romanwereld met de leefwereld van Hugo, wat nog wordt versterkt doordat hij tijdens het schrijven zijn werk voorleest aan zijn geliefden. Zo wordt hij in het hoofdstuk als hij Nirvana aan het schrijven is( = Extaze) zeker extatisch en platonisch verliefd op Helene de Viq, die echter aangeeft dat haar gevoel dood is door eerdere ervaringen.
Hij worstelt enorm met het kunstenaarschap, zou het liefste alleen maar zuiver zijn romans uitdenken en ze niet laten materialiseren in de vorm van een boek.
Als kunstenaar en mens zien we hem een ontwikkeling doormaken , waarin hij als een bijna etherische hypergevoelige man zich zeer hoog in de wolken begeeft, maar uiteindelijk afdaalt naar de ruwe aarde en het gewoon menselijke gaat waarderen ( en trouwt met jeugdvriendin Emilie).
Het boek bevat naar mijn smaak nogal wat hoogdravend - vaak wazig geformuleerd - gefilosofeer over het kunstenaarschap ( waarbij hij uiteindelijk toch de eenvoud gaat waarderen) en over de zoektocht door de eeuwen heen - via reïncarnatie/metamorfose - naar de heilige graal, een soort van verheven doel; onderwijl luierend bij zijn moeder en reizend door Europa omringd door bedienden.
Gelukkig komt de tovenaar met taal, die Couperus is ook genoeg naar voren in bijzonder meeslepende en ontroerende scenes van Hugo met zijn moeder en met zijn geliefden. Dat is toch wat Couperus naar mijn smaak het beste en als geen ander kan; de menselijke verhoudingen verbeelden in levensechte scenes die getuigen van een groot psychisch inzicht.