Kroniek van verrotting

Ik ben een groot fan van Emile Zola. De mijn en De kopstoot behoren tot mijn favoriete klassiekers. Maar deze Nana daar kwam ik zo in het eerste gedeelte maar moeilijk doorheen. Zola biedt dan vooral duistere, bijna sociologische situatiebeschrijvingen van hoerenkasten en donkere vochtige theaters in Parijs waarin vele personages op een liederlijke manier om elkaar heen draaien met Nana als zinnelijk, prostituerend middelpunt. Hij biedt je geen gelegenheid om je persoonlijk betrokken te voelen bij personages en laat ook nauwelijks een intrige zien.

En pas op blz. 180 begon het me te dagen: “ ze wreekte de schooiers en berooide mensen uit wie ze was voortgekomen, omdat ze groot en mooi was, een prachtig lichaam had, als een plant die en en al mest was. Met haar kwam de verrotting die onder het volk rijpte omhoog en bedierf de aristocratie. Ze werd een kracht van de natuur, een giststof van vernietiging zonder dat ze het zelf wilde (….)”.
Er is sprake van een grote intrige die als een onderliggende kracht het boek zijn samenhang geeft; die intrige is het onontkoombare proces van decadentie en verrotting!

Langs de lijn van dit verrottingsproces schildert Zola situaties waarin we Nana meemaken als vrouw die mannen aan haar bindt en hen financieel uitzuigt en ruïneert. Deze gegoede mannen aanbidden haar op een alles verterende manier en  nemen alle risico’s om haar te behagen, richten huizen voor haar in en gehoorzamen met een masochistisch genoegen aan elke gril van haar. Het is een smerige, decadente wereld, waarin ontrouw gewoon is, waarin men gokt en steelt, waarin men tegelijk een gelovige puritein en een hartstochtelijke hoerenloper kan zijn.
Wat bezielt Nana? Ze heeft geleerd zich uit de armoede te redden met haar lichaam, waarmee ze de mannen kan beheersen en vernederen en waarmee ze fortuin vergaart en zich als een geziene dame door de Parijse straten kan bewegen. Ze is enorm grillig en eist gewoon geld van haar minnaars en als ze dat niet bij zich hebben of moeilijk gaan doen dan gooit ze ze gewoon de deur uit, wetend dat ze toch weer terugkomen en zich door haar liefdevolle aandacht zullen laten verzoenen. En al dat geld en geschenken die ze krijgt stromen als zand door haar vingers heen. Ze houdt van mannen - ook van vrouwen overigens - en heeft hen nodig, maar tegelijk veracht ze hen en neemt wraak op ze. Het lijkt erop dat ze eigenlijk niet weet wat ze aan het doen is en ondanks alle rijkdom en aandacht bespeuren we bij haar een grote leegte in haar bestaan.
Langzaamaan gaat het bergafwaarts met Nana; haar gedrag wordt steeds grilliger en woester, ze maakt veel kapot en brengt mannen tot wanhoop. Het verrottingsproces gaat door en ze wordt dodelijk ziek, terwijl mensen de straat opgaan om te eisen dat het eveneens verrotte Frankrijk de oorlog verklaart aan Duitsland; het begin ven grote ellende.

Ik vond het een merkwaardig boek, dat zeer openhartig en expliciet de zedeloze wereld van die tijd tot leven wekt.
Soms een overdaad aan drukbevolkte situatiebeschrijvingen, terwijl je als lezer dan juist verlangt om dicht op de huid de beleving van de hoofdpersonen te volgen.
De vertaling kwam me zo nu en dan wat houterig over, maar er blijft nog genoeg te genieten van het rijke taalgebruik van Zola.