Meer dan alleen een ode aan het boek

Janet Skeslien Charles werkte als programmamanager is de American Library in Parijs toen ze van een van haar collega’s een verhaal te horen kreeg over medewerkers van de ALP die zich tijdens de Tweede Wereldoorlog met hart en ziel inzetten om de bibliotheek open te houden. Dit inspireerde haar tot het schrijven van haar tweede roman De bibliotheek van Parijs dat in 2020 is uitgebracht, meteen een bestseller werd en een jaar later in het Nederlands is vertaald.

Het is begin februari 1939 en Odile Souchet heeft maar één wens: werken als bibliothecaresse in de American Library in haar woonplaats Parijs. Het lukt haar om er een baan te krijgen, die ze met veel plezier uitvoert. Als de oorlog uitbreekt en de Duitsers Frankrijk, en dus ook Parijs, binnenvallen, verandert er veel. Directrice Dorothy Reeder besluit de bibliotheek niet te sluiten, maar de nazi’s verbieden joden de toegang. Het personeel start, hoewel dit gevaarlijk is, een eigen bezorgdienst zodat Joodse abonnees toch van hun diensten gebruik kunnen maken.

In ’Het woord van de schrijfster’, dat als nawoord kan worden beschouwd en achter in het boek is opgenomen, vertelt de auteur hoe ze tot het schrijven van haar tweede roman is gekomen. Dit is een interessante en waardevolle toevoeging aan het verhaal en doet je – misschien opnieuw – beseffen dat er tijdens de Tweede Wereldoorlog voldoende mensen waren die zich tegen het naziregime hebben verzet en dat de liefde voor boeken van alle tijden is. Hoewel de gebeurtenissen die worden beschreven en een aantal personages die daar deel van uitmaken voor een groot deel fictief zijn, voelt dit niet als zodanig aan. Dit komt vanzelfsprekend omdat diverse personen die zich voor de ALP hebben ingezet, daadwerkelijk leefden, maar ook omdat veel voorvallen zich effectief hebben voorgedaan. Hierdoor komt zo goed als alles wat zich voordoet realistisch en waarheidsgetrouw over.

Het verhaal wordt voor het grootste deel verteld vanuit het perspectief van Odile, en voornamelijk vlak voor en tijdens de bezetting. Toch is ze ruim na de oorlog – we bevinden ons dan in de jaren tachtig én in een ander continent – niet uit beeld, want in de verhaallijn waarin de Amerikaanse tiener Lily de belangrijkste rol heeft, zien we de Française regelmatig terug. Door deze opzet komt de lezer behoorlijk wat over hen beiden te weten en merk je tevens dat hun levens tot op zekere hoogte redelijk parallel lopen en dat ze een tamelijk identiek karakter hebben. Aan de overige personages besteedt Skeslien Charles eveneens voldoende aandacht, waardoor je van hen ook een goede indruk krijgt.

De auteur geeft de sfeer van de verschillende perioden erg goed weer. De omstandigheden tijdens de oorlogsjaren komen, overigens zonder dat er heel uitvoerig op ingegaan wordt, prima over. Dit geldt eveneens voor de teneur van veertig jaar later, met name die in het kleine plattelandsplaatsje Froid in de Noord-Amerikaanse staat Montana, waar zowel Lily als Odile woonachtig zijn. Voor een boekenliefhebber zijn de vele scènes die zich in de Parijse bibliotheek afspelen wellicht het meest aansprekend. Iedere medewerker ventileert haar of zijn liefde voor het boek en daardoor kun je deze roman in zekere zin wel beschouwen als een ode aan het boek, hoewel er natuurlijk veel meer thema’s naar voren worden gebracht. Denk hierbij aan de al genoemde oorlog, maar ook aan een gezonde – en gedoseerde – portie romantiek.

Een zwarte periode in de geschiedenis levert over het algemeen geen vrolijk verhaal op, maar de schrijfstijl van de auteur is zodanig dat haar roman geen zwaarmoedige vertelling is geworden. Skeslien Charles heeft een vlotte pen en haar taalgebruik is regelmatig erg mooi. De overwegend onbekende feiten die ze in het verhaal heeft verwerkt, zijn interessant en laten zien dat er nog veel uit die tijd resteert wat niet verteld is. De aandacht die de auteur daar in De bibliotheek van Parijs daaraan geeft, is derhalve goed en niet meer dan terecht.