Lezersrecensie
Zomerse roman brengt een ode aan de (literaire) kunst
Branco & Julia van Gert-Jan van den Bemd neemt de lezer mee naar het mediterrane Zuid-Europa. Antiekhandelaar Branco is bijna iedere week wel te vinden op de Feira de Ladra, een grote rommelmarkt in hartje Lissabon. Nadat hij als twintiger op deze zogenoemde ‘dievenmarkt’ een echte Picasso op de kop tikte, zegde hij zijn baan als docent op en begon zijn eigen 'arte' en 'antiguidades' zaak. Vermomd als armoedzaaier struint Branco inmiddels al dertig jaar langs de kraampjes vol afgedankte snuisterijen op zoek naar schatten om aan zijn klanten te verkopen. Zijn meest recente aankoop houdt hij echter zelf. Het betreft de eerste druk van Mensagem, een dichtbundel van de Portugese dichter Fernando Pessoa. Het boekje doet Branco fantaseren over het schrijverschap: ‘als schrijver was ik iemand, nu was ik alleen maar rijk.’
Branco’s verhaallijn wordt moeiteloos afgewisseld met die van twintiger Julia. Na de kunstacademie is ze gaan werken als schoonmaakster in een hotel. Daarnaast verdient ze nog wat bij door naakt te poseren voor de cursisten van Valério, een kunstenaar die tevens haar minnaar is. In haar vrije tijd maakt Julia schilderijen die ze verkoopt op de Feira de Ladra. Wanneer ze op de markt op zoek gaat naar inspiratie voor haar werk, valt haar oog op een geheimzinnige doos vol foto’s. Bij het kraampje ontmoet ze Branco die in de zwart-witfoto’s inspiratiemateriaal ziet voor zijn debuutroman: ‘Foto’s waren geduldig en lieten zich schaamteloos bekijken.’ Voor haar neus koopt hij de hele inhoud van de doos, op de twee foto’s in Julia’s hand na. Afzonderlijk van elkaar raken Branco en Julia steeds meer in de ban van de vrouw die op de oude foto’s staat geportretteerd. Via Valério komt Julia uiteindelijk weer in contact met de excentrieke kunsthandelaar. Branco heeft intussen ontdekt dat de gefotografeerde vrouw een Française is met de naam Yvette.
Branco & Julia is de derde roman van Van den Bemd van wie verschillende gedichten en verhalen werden gepubliceerd in onder meer Tirade, Extaze en Op Ruwe Planken. In 2018 verscheen zijn eerste roman De verkeerde vriend. In 2019 volgde Na de val. Behalve schrijver is Van den Bemd beeldend kunstenaar en wetenschappelijk onderzoeker. Zijn kennis van kunst wordt in Branco & Julia sterk uitgewerkt. Naast wetenswaardigheden over diverse kunstwerken, komen de handel in artistieke objecten en het tactisch onderhandelen op de Feira de Ladra aan bod. De door de plot heen verspreide Portugese woordjes geven de roman een zomerse sfeer. Evenals de levendige beschrijvingen van de hoofdstad van Portugal en enkele kustplaatsjes in Frankrijk. Dit gevoel wordt nog wat meer versterkt door de foto van Yvette aan zee op de omslag, en de overwegend zonnige zwart-witfoto’s die in het boek zijn afgedrukt. Om de inspiratiebron van Branco’s roman en Julia’s schilderijen in te kaderen reist het duo, in het tweede deel van de roman, met Valério naar Frankrijk.
De roadtrip brengt het drietal naar de belangrijkste plekken uit Yvettes leven: de Bretonse kustplaatsen Arzon en (Mont) Saint-Michel en haar geboortestad Parijs. Hier pluizen ze het leven van Yvette en haar man Lucky op bijna geobsedeerde wijze verder uit. De zomerse zoektocht krijgt een psychologische lading wanneer de reis op Branco en Julia ieder een andere uitwerking heeft, en ze elkaars beweegredenen beginnen te analyseren. Van den Bemd schrijft vlot en meeslepend, en met een scherp oog voor detail. Het gevoel dat de plot een drastische wending krijgt, houdt de lezer continu in de greep. De roman knoopt niet alle verhaallijnen aan elkaar waardoor er ruimte ontstaat voor een eigen interpretatie. De hoofdstukken stoppen midden in een handeling of gedachte, waardoor het wel een reeks snapshots lijken te zijn van de ontwikkeling die de twee hoofdpersonages doormaken voor, tijdens en na het inspiratieproces. Branco & Julia is een ode aan de (literaire) kunst. Maar laat daarnaast zien hoe de drang naar creatie iemand als een vloek in de greep kan houden.
Branco’s verhaallijn wordt moeiteloos afgewisseld met die van twintiger Julia. Na de kunstacademie is ze gaan werken als schoonmaakster in een hotel. Daarnaast verdient ze nog wat bij door naakt te poseren voor de cursisten van Valério, een kunstenaar die tevens haar minnaar is. In haar vrije tijd maakt Julia schilderijen die ze verkoopt op de Feira de Ladra. Wanneer ze op de markt op zoek gaat naar inspiratie voor haar werk, valt haar oog op een geheimzinnige doos vol foto’s. Bij het kraampje ontmoet ze Branco die in de zwart-witfoto’s inspiratiemateriaal ziet voor zijn debuutroman: ‘Foto’s waren geduldig en lieten zich schaamteloos bekijken.’ Voor haar neus koopt hij de hele inhoud van de doos, op de twee foto’s in Julia’s hand na. Afzonderlijk van elkaar raken Branco en Julia steeds meer in de ban van de vrouw die op de oude foto’s staat geportretteerd. Via Valério komt Julia uiteindelijk weer in contact met de excentrieke kunsthandelaar. Branco heeft intussen ontdekt dat de gefotografeerde vrouw een Française is met de naam Yvette.
Branco & Julia is de derde roman van Van den Bemd van wie verschillende gedichten en verhalen werden gepubliceerd in onder meer Tirade, Extaze en Op Ruwe Planken. In 2018 verscheen zijn eerste roman De verkeerde vriend. In 2019 volgde Na de val. Behalve schrijver is Van den Bemd beeldend kunstenaar en wetenschappelijk onderzoeker. Zijn kennis van kunst wordt in Branco & Julia sterk uitgewerkt. Naast wetenswaardigheden over diverse kunstwerken, komen de handel in artistieke objecten en het tactisch onderhandelen op de Feira de Ladra aan bod. De door de plot heen verspreide Portugese woordjes geven de roman een zomerse sfeer. Evenals de levendige beschrijvingen van de hoofdstad van Portugal en enkele kustplaatsjes in Frankrijk. Dit gevoel wordt nog wat meer versterkt door de foto van Yvette aan zee op de omslag, en de overwegend zonnige zwart-witfoto’s die in het boek zijn afgedrukt. Om de inspiratiebron van Branco’s roman en Julia’s schilderijen in te kaderen reist het duo, in het tweede deel van de roman, met Valério naar Frankrijk.
De roadtrip brengt het drietal naar de belangrijkste plekken uit Yvettes leven: de Bretonse kustplaatsen Arzon en (Mont) Saint-Michel en haar geboortestad Parijs. Hier pluizen ze het leven van Yvette en haar man Lucky op bijna geobsedeerde wijze verder uit. De zomerse zoektocht krijgt een psychologische lading wanneer de reis op Branco en Julia ieder een andere uitwerking heeft, en ze elkaars beweegredenen beginnen te analyseren. Van den Bemd schrijft vlot en meeslepend, en met een scherp oog voor detail. Het gevoel dat de plot een drastische wending krijgt, houdt de lezer continu in de greep. De roman knoopt niet alle verhaallijnen aan elkaar waardoor er ruimte ontstaat voor een eigen interpretatie. De hoofdstukken stoppen midden in een handeling of gedachte, waardoor het wel een reeks snapshots lijken te zijn van de ontwikkeling die de twee hoofdpersonages doormaken voor, tijdens en na het inspiratieproces. Branco & Julia is een ode aan de (literaire) kunst. Maar laat daarnaast zien hoe de drang naar creatie iemand als een vloek in de greep kan houden.
5
Reageer op deze recensie