Prachtige tragikomedie

De 49-jarige Sergej Sergejitsj is samen met de even oude Pasjka Chmelenko in het dorpje Mala Starohradivka achtergebleven, terwijl de andere dorpsbewoners naar het westen zijn gevlucht. Het dorpje ligt in de Donbas en bevindt zich in de 'grijze zone' tussen de vuurlinies: aan de ene kant het Oekraïense leger, aan de andere kant de separatisten. Het dorp is verstoken van elektriciteit, waardoor de mannen geen benul hebben van de actuele situatie. Heel af en toe komen baptisten met rantsoenering naar het dorp, dat is hun enige contact met de buitenwereld. In hun lagereschooltijd maakte Pasjka Sergej het leven zuur, nu zijn zij op elkaar aangewezen. Daarbij is het voor beide vroeg gepensioneerden niet van belang dat Pasjka de separatisten steunt en Sergej meer neigt naar de Oekraïense kant. Zo lang zijn bijen het overleven, vindt Sergej het wel best. Als de lente nadert, besluit Sergej uit de grijze zone te vertrekken en een geschikte omgeving voor zijn bijen te zoeken, waar zij zich te goed kunnen doen aan nectar.

“Hij was tenslotte voor zijn gezondheid verantwoordelijk, niet alleen die van hem zelf, maar ook die van de bijen!”

In eerste instantie vertrekt hij in westelijke richting. Daar blijken de kentekenplaten van zijn oude auto echter weerzin op te roepen: hij komt uit de Donbas! Ondanks een hulpvaardige vrouw die hij leert kennen, die hem letterlijk in de armen sluit, wordt hij gedwongen door te reizen. Hij besluit naar de Krim te trekken, ondanks dat het gebied inmiddels door de Russen is bezet. Daar is weelderige natuur voor zijn bijen. En hij kent daar een bijenhouder waarmee hij regelmatig is opgetrokken tijdens congressen over de insecten. Daar aangekomen, blijkt de Tataarse man door de Russen gevangen genomen. Sergej besluit de partner van zijn vriend te helpen totdat de situatie te gevaarlijk wordt en hij met de tienerdochter van de familie moet vluchten.

'Grijze bijen' is in 2018 in Kiev verschenen. De huidige oorlog was nog niet uitgebroken. Toch is het een indringend verslag van hoe mensen vermorzeld worden in tijden van spanningen, terwijl het enige wat zij wensen is met rust gelaten te worden, te leven in vrede en genieten van de kleine dingen om hen heen. Het is een prachtig, bij vlagen humoristisch, verhaal van intermenselijk contact en overlevingsdrang (ook voor de bijen).