Pakkend laatste deel van tweeluik

Op school, maar ook tijdens zijn ICT-carrière, had Ron Hartman een grondige hekel aan elke taal, maar in het bijzonder aan het Nederlands. Inmiddels is daar verandering in gekomen, want hij vindt zijn eigen taal nu geweldig. Die omwenteling begint rond 1990, toen hij, geïnspireerd door krantenkoppen, trefwoorden of korte verhaallijnen opschreef om ze later uit te gaan werken. Het idee voor De Jager variant, een thriller in twee delen, ontstond rond diezelfde periode. Nadat hij er jarenlang aan had gewerkt, verscheen in 2015 Het narrenmat, het eerste deel. Zes jaar later (2021) werd het vervolg, Het dame eindspel, uitgebracht.

Voormalig AIVD-agent Erik de Jager is bij een solo-onderneming zwaargewond geraakt. Ternauwernood lukt het hem om zijn vriend Thomas Rooijackers te bereiken, die zijn verzorging op zich neemt. Zodra het weer enigszins kan, wil Erik zijn missie voortzetten, maar uiteindelijk neemt hij toch een andere beslissing. Desondanks zijn er nog steeds organisaties uit binnen- en buitenland die het op zijn persoon hebben gemunt. Terwijl hij uit hun handen probeert te blijven, moet hij ook zijn gevangene in de gaten blijven houden en ontdekt hij wie zij werkelijk is. Zijn doel, zich terugtrekken in anonimiteit, blijft echter onveranderd. Maar zal hem dit lukken?

Het dame eindspel gaat verder waar het in Het narrenmat geëindigd is. Alleen al daarom is het zeer aan te bevelen beide delen van De Jager variant op volgorde te lezen. De lezer die in het tweede deel begint, zal ervaren dat hij er niet veel van begrijpt, hij veel van de verhaallijn mist en het daardoor enigszins verwarrend over zal komen. Omdat er in het tweede deel sporadisch verwezen wordt naar voorvallen uit het voorgaande deel is het dan ook onvermijdelijk om beide boeken als één geheel te zien.

De voortgaande verhaallijn in Het dame eindspel zorgt ervoor dat er al vrij snel een aanzienlijke hoeveelheid actie is, maar ook dat de lezer niet lang hoeft te wachten op de eerste spannende momenten. Die spanning komt vaker in het verhaal voor en mede door diverse interessante en met regelmaat onverwachte ontwikkelingen boeit het vanaf het begin. De lezer wordt nieuwsgierig gemaakt, want hij wil immers weten hoe het met Erik de Jager, het hoofdpersonage, gaat aflopen en of hij zijn voor zichzelf gestelde doel weet te bereiken. Toch is hij wat minder prominent in beeld dan in Het narrenmat, vooral omdat verschillende van zijn tegenstanders een aanzienlijke rol hebben gekregen. Dit komt ten goede aan het verhaal, het maakt het afwisselender.

Ondanks dat het aantal personages dat de revue passeert talrijk is, is het altijd duidelijk wie zich in een bepaalde situatie bevindt of wie er aan het woord is. Al die personen zijn voldoende uitgewerkt, je hebt nergens het gevoel dat je meer over hen te weten wilt komen. Dat niet ieder van hen even aansprekend is, is in dit verhaal eigenlijk een vanzelfsprekendheid. Het zou zelfs niet eens goed zijn om iedereen sympathiek te vinden. Een voorbeeld van een goed gekozen en tot de verbeelding sprekend karakter is de interim directeur-generaal van de AIVD. Deze vrouw, Chomeyssa, begint met een aanzienlijke achterstand aan haar werk, weet zich staande te houden en groeit als personages steeds meer. Vanuit een underdogpositie knokt ze zich terug en dat verdient waardering.

In een toegankelijke en fijne schrijfstijl weet de auteur de lezer vanaf de allereerste pagina te boeien. Hoewel het verhaal niet overal even geloofwaardig is – iets dat in dit geval overigens niet nodig is – zijn er wel degelijk situaties die zich in werkelijkheid kunnen voordoen. Over het geheel genomen is Het dame eindspel een pakkend en afgerond verhaal, ondanks dat de laatste regels de deur op een hele kleine kier laten staan, waardoor het lijkt dat Erik de Jager nog niet helemaal in de anonimiteit verdwijnt.